Ryksstrjitwei: ferskil tusken ferzjes

[[Ofbyld:Bennebroek Rijksstraatweg ca 1910.jpg|thumb|260px|''De ryksstrjitwei tusken [[Leien]] en [[Haarlim]] rint troch Bennebroek (±1910)'']]

Nei de sintralisaasje fan it lânsbestjoer oan it begjin fan de [[19e ieu]] waard úteinset mei de oanlis fan in stelsel fan ryksstrjitwegen, dy't troch it Ryk finansierre waarden. Dêr waard al mei begûn yn de [[Frânske tiid]] (de ''routes impériales''), net allinnich yn Nederlân, mar yn hiel, troch de Frânsken, ferôvere, Jeropa.

De oanlis fan ferhurde diken waard fuortset ûnder [[Willem I fan de Nederlannen|Kening Willem I]] (1815-1840). Oan't dy tiid wiene de ynterlokale en ynterregionale diken meast ûnferhurde. Sadwaande wie it [[trekskip]] in gaadlik (en noflik) ferfiersalternatyf. Al yn 1814 wie der in plan foar 26 wegen op kosten fan it Ryk, yn 1816 wiene dat al tot 31 wegen. Yn 1821 waarden de rykswegen yndield, 9 rykswegen 1e klasse en 33 rykswegen 2e klasse. It hat lang duorre ear't it ferfier oer de wei, alteast yn kriten mei in soad wetterwegen, serieus konkurearjekonkurrearje koe mei it skip en it trekskip. Faaks kin dêrom it oanlizzen fan in Rykswegennet ek sjoen wurde as in stâl jaan oan it nije sintrale gesach en it befoarderjen fan it naasjegefoel.<ref>{{Aut|Woud, Auke van der}}, ''Het lege land. De ruimtelijke orde van Nederland 1798-1848''.side Side 164-165.</ref>

De oanlis fan befluorre wegen barde benammen yn kriten dêr't foldwaandegenôch rendemint ferwachte wurde koe, dat yn gebieten mei in protte hannel en yndustry. Ek wichtige rûtes nei it bûtenlân waarden ferhurde, bygelyks diken troch door [[Oerisel]] nei [[Dútslân]]. De tinbefolke earmere sângrûnen waarden earst letter ûntslettendunûntsletten. [[Drinte]] hie bygelyks yn 1864 70 meter ferhurde wei de 100 ha., yn [[Noard-Brabân]] 160 meter de 100 ha., wylst yn oare provinsjes al mear as 200 meter ferhurde wei de 100 ha. oanlein wie yn dat jier.

Troch de opgong dy't it spoar makke yn de twadde helte fan de 19e ieu en de hege ryksynfestearringsryksynvestearrings dêrmei anneks, heakke de oanlis fan rykswegen en rekken in soad fertutearzge. Fan guon rykswegen waard de breedte werom brocht fan 4,5 m. nei 3,5 m. Earst mei de komst fan de auto feroare dat wer. Fan 1927 ôf waard de útwreiding fan it rykswegennet (wer) mear planmjittich oanpakt mei it earste [[rykswegenplan]] foar it trochgeand motorisearre ferkear.