Kollaboraasje: ferskil tusken ferzjes

'''Kollaboraasje''' is gearwurkjen mei de fijân. Dat betsjut As such it implies criminal deeds in the service of the occupying power, including complicity with the occupying power in murder, persecutions, pillage, and economic exploitation as well as participation in a puppet government.

Het begrip is afgeleid van het [[Frankryk|Franske]] werkwoord ''collaborer'' dat ''samenwerken'' betekent. It wurd krige syn negative betsjutting yn [[Earste Wrâldkriich|Earste]] en de [[Twadde Wrâldkriich]]. HetDat gaatkollaboraasje bijhat collaboratiete duskrijen ommei samenwerkinggearwurking metmei eenin (buitenlandseútlânske) vijandfijân, zichen daarmeerjochtet kerendhim tegentsjin de eigen overheidoerheid. Personen die zich schuldig maakten aan collaboratie worden [[kollaborateur]]s genoemd. In Belgje spreekt men ook wel van ''incivieken'' of - meer denigrerend - ''zwartenswarten''.

* HetIt tekenentekenjen vanfan eenin [[loyaliteitsferklearring]];

* HetIt [[verklikkenferrieden]] vanfan onderduikersûnderdûkers of verzetsactiviteitenferzetsaktiviteiten, al danas nietnet tegen betalingbetelle;

* In een gevoelige positie (burgemeesterboargemaster, staatssecretarissteatssekretaris, politiemanplysjeman) meewerken aan maatregelen van de vijand;

* (BurgerBoarger)verzetferset tegentsjin de eigen overheidoerheid;

* EconomischeEkonomyske collaboratiekollaboraasje zoalssa verkoopas de ferkeap van goederen en het verrichten van economische diensten tegen betaling aan de vijand;

* (Seksuele) relatiesferhâldings metmei vijandelijkefijanlike soldaten;

* VrijwilligeFrijwillige hand- en spandiensten aanoan de vijandfijân.

CollaboratieKollaboraasje heefthat inyn Nederland veelin protte vormenfoarmen gekendkind. Hoewel samenwerking met de vijand strafbaar was, werd in [[1937]] bepaald dat [[ambtenaaramtnr|ambtenarenamtners]] waren gehouden om mee te werken aan maatregelen van een bezettende macht. Het Nederlandse ambtenarenapparaat werkte tijdens de [[TweedeTwadde WereldoorlogWrâldkriich]] dan ook mee met de DuitsersDútsers. Voor het uitbreken van de oorlog kende Nederland al de [[Nasjonaal-Sosjalistyske Beweging]] (NSB) die na de Duitse inval politiek met [[Dútslân]] ging samenwerken. Andere politieke organisaties van collaborateurskollaborateurs waren het [[Swart Front]], en de [[Nederlandsche Unie]]. Daarnaast bestond er grootschalige economische collaboratiekollaboratie. In [[1940]] werd het ''Nationaal Comité voor Economische Samenwerking'' opgerichtoprjochte. Grote delen van het NederlandseNederlânske bedrijfsleven voerden orders uit voor Duitse organisaties. Bedrijven als [[Keninklike Philips Electronics N.V.|Philips]] en [[DAF (fabrikant)|DAF]], maar ook de centralesintrale werkplaats vanfan de [[PTT]] hebben voorfoar de DuitsersDútsers gewerkt. Een bijzondere rol speelde de [[Nederlânske Spoarwegen]] (NS). Zonder de medewerking van de NS, die bestond uit het leveren van diensten en spoorwegmaterieel, was de deportatie van Joden niet mogelijk geweest. In 2005 heeft de huidige directiedirektie van de NS hiervoor haar verontschuldigingen aangebodenoanbean.

Op individueel niveau hebben zich tal van vormen van collaboratie voorgedaan. Van tewerkstelling in DuitslandDútslân (vaak gedwongen), of collaboratie in een overheidsdienstbetrekking, tot personen die zich geheel vrijwillig bij de DuitsersDútskers hebben aangemeld als handlanger, bijvoorbeeld voor jodenvervolging. Daarnaast zijn circa 20.000 Nederlanders toegetreden tot de [[Waffen-SS]].

DoorGuon sommigen is wel gesteldmiene dat Wilhelmina voor de oorlog mogelijk in enige mate heeft samengewerk mei de Dútsers

Na de TweedeTwadde WereldoorlogWrâldkriich begon een grootschalige [[suvering (Nederland)|zuiveringsuvering]], maar tot teleurstelling van veel oud-verzetstrijders werden voornamelijk relatief kleine overtredingen hard aangepakt. De directies van collaborerende bedrijven gingen over het algemeen vrijuit, evenals bijvoorbeeld het merendeel van de top van het NederlandseNederlânske ambtenarenapparaatamtenareapparaat.

In totaal zijn 6806 NederlandersNederlanners veroordeeld omdat zij in dienst waren getreden bij de Duitse krijgsmacht. Daarnaast zijn 3283 personen veroordeeld ter zake van hulpverlening aan de vijand, en 1344 personenpersoanen wegens verraad. Er werden in totaal 140 doodvonnissen uitgesproken.