Jac. P. Thijsse: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Rigel 1:
{{
[[Ofbyld:Jac. P. Thijsse.jpg|thumb|right|200px|''Jac. P. Thijsse'']]
'''Jacobus Pieter Thijsse''' ([[Maastricht]], [[25 july]] [[1865]] – [[Overveen]], [[8 jannewaris]] [[1945]]) wie in [[Nederlân]]sk ûnderwizer, learaar, [[fjildbioloogch]] en [[natoerbeskermer]]. Hy waard meast bekend fan syn natueredukaasje en syn krewearjen foar [[natoerbeskerming]]. Hy skreau in protte boeken, yn't earstoan mei syn freon [[Eli Heimans]] (†1914). Hja skreaunen ûnder oaren in foar leken goed te brûken [[flora (boek)|flora]] (1899), dy't noch hieltyd te krijen is.
==Libbensrin==
Thijsse waard berne as soan fan in beropssergeant fan de infantery Jacobus Thijsse, en Catharina Johanna Priester. Hwaard grut yn [[Grave]], [[Woerden]] en [[Amsterdam]]. Thijsse folge op de [[Pedagogyske akademy foar it basisûnderwiis|kweekskoalle]] de oplieding ta ûnderwizer en krige in soad niget oan de natoer; dat wie bysûnder yn dy tiid. Op dy skoalle moete er ek syn lettere frou Helena Christina Petronella Bosch (10 maart 1867 - 5 maaie 1938). Thijsse waard ûnderwizer oan de [[Frânske Skoalle]] yn [[Den Burg]] op [[Tessel]]. Hy keas foar Tessel omdat út it [[proefskrift]] fan [[Franciscus Holkema]] oer de flora fan de Noardsee-eilannen wist dat dêr in protte bysûndere flora en fauna te finen wie. Doe't er beneamd wie krige er Holkema's boek kado fan [[Coenraad Kerbert]], syn learaar [[natuerlike histoarje]].
Syn oansteande frou woe net op Tessel wenje, dat yn 1892 gie er wer fuort. Thijsse skreau letter oer Tessel: "Al heb ik er maar twee en een half jaar gewoond, Texelaar zal ik blijven tot het eind." Hy waard doe ûnderwizer yn Amsterdam. Yn Amsterdam moete er [[Eli Heimans]]. Beide hiene deselde passy foar de natoer. Thijsse dêroer: "Wij pasten precies bij elkaar en hebben twintig jaar lang zo samengewerkt." Tegearre setten sy útein mei it skriuwen fan de rige "Van vlinders, bloemen en vogels." It earste dieltsje ferskynde yn 1894; oant 1901 folgen noch fiif oare dielen. De boekjes wiene ornearre foar de skoallejeugd, dy't oantrune waard om de natoer yn de gean en sels waar te nimmen, dat wie it fernijende yn harren oanpak.
In 1896 richtten ze samen met J. Jaspers jr. het tijdschrift ''De levende Natuur'' op, dat nog steeds bestaat, al is de inhoud inmiddels behoorlijk veranderd. In dit "tijdschrift voor de natuursport" werden allerlei natuurverschijnselen en waarnemingen beschreven.
In 1899 verscheen ''[[Heimans, Heinsius en Thijsse's geïllustreerde flora van Nederland]]''. Deze had in tegenstelling tot de andere flora's plaatjes en eenvoudige termen. Alle planten, in totaal meer dan 3400 plaatjes, waren door de auteurs nagetekend. Zo kon de beginner ermee aan de slag. De meeste gebreken zijn in de tweede druk van 1909 verholpen, mede door de inbreng van de vakbioloog [[H.W. Heinsius]].
Rond 1900 waren Thijsse en Heimans betrokken bij de oprichting van
*[[Vereniging Natuurmonumenten|Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten in Nederland]] (kortweg 'Natuurmonumenten')
*"Nederlandsche Natuurhistorische Vereeniging", later de [[Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging]]
*"[[Nederlandse Ornithologische Vereniging]]", later de "[[Nederlandsche Ornithologische Unie]]".
In 1901 werd Thijsse leraar aan de kweekschool. Hij kreeg echter [[pleuritis]] en moest met één [[long (orgaan)|long]] verder leven.
Op 16 oktober 1922 ontving Thijsse een eredoctoraat van de gemeentelijke [[Universiteit van Amsterdam]], waarbij [[Theodoor Jan Stomps]] als [[promotor (hoogleraar)|promotor]] optrad.
Line 16 ⟶ 33:
Yn de earste helte fan de 20e ieu hawwe dizze boeken in grutte bestjutting hân foar publyk en [[Ornitology|ornitologen]]. Werprintingen folgen inoar op. Fral Thijsse syn bysûndere skriuwstyl makke dat se yn de smaak foelen. Nei de jierren santich naam it omtinken foar syn wurk ôf.
==Verkade-albums==
Yn 1904 waard Thijsse frege om de tekst te fersoargjen foar albums fan de koekjesfabrikant [[Verkade]]. By de koekjes fan Verkade sieten plaatsjes dy't men yn de albums plakke koe, as yllustraasje fan de tekst fan Thijsse.
It skynt dat Thijsse doe roppen hat: "Ze hebben me voor de reclame gevraagd!" . Hy die it lang om let dochs en de albums waarden tige suksesfol. In oantal helle in oplage fan mear as 100.000. Boppedat berikten se in grut part fan de befolking, hoewol't Verkadekoekjes foar earme lju wol wat djoer wienen. De rige albums begûn mei dielen oer maitiid, simmer, hjerst en winter.
==Natuermonuminten==
Yn 1905 werd "[[Vereniging Natuurmonumenten|Natuermonuminten]]" oprjochte. Dizze feriening ûntstie nei't de [[gemeente Amsterdam]] plannen bekend makke om in [[stoart]] te begjinnen yn it [[Naardermar]]. Heimans en Thijsse setten in breed ferset op oaoten tsjin dy plannen. It stoart gie net troch, mei út reden fan de hege kosten. Om it gebiet te beskermjen woene Heimans en Thijsse it keapje. Dat hat laat ta it oprjochtsjen fan "Natuurmonumenten" op 22 april 1905. It Naardermar koe yndie oankocht wurde mei help fan [[obligaasje]]s. It wie it earste Nederlânske natuerreservaat. Thijsse waard sekretaris fan Natuermonuminten en bleaun dat oant syn ferstjerren.
{{boarnen|boarnefernijing=
| |||