Wikipedy

List fan Romeinske keizers: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
TXiKiBoT (oerlis | bydragen)
Bots
38.884 edits
L st.
Rigel 1:
De '''Romeinske keizers''' wienen de hearskers fan it [[Romeinske Ryk]] fan 27 f. Kr. oant, yn it westen, likernôch [[476]]. Formeel wie harren funksje dy fan [[prinseps]], mar dêrmei kombinearre wienen ferskate oare funksjes dy't harren byelkoar de macht fan in [[keizer]] joegen. Der wie lykwols ien ferskil mei dy funksje: Om't it, erflike, [[kening]]sskip fan Rome ta grutte problemenswierrichheden laat hie, wie dizze nije foarm fan de prinseps-funksje net erflik.
[[Ofbyld:Statue-Augustus.jpg|thumbnail|250px||Augustus jildt as earste Romeinske Keizer.]]
 
== It prinsipaat ==
 
=== BeginBegjin vanfan hetit KeizerrijkKeizerryk ===
[[Julius Caesar]] hie foar syn dea de macht oer it Romeinske Ryk yn syn persoan ferienige. Dêrta wie er lykwols ta diktator beneamd, wat it normale funksjonearjen fan de republyk stopsette. Hjirút kaam in protte wjerstân fuort, wat úteinlik late ta syn dea. Syn adoptyf soan, [[Augustus Oktavianus]] joech yn 27 f. Kr. in nije ynfolling oan it prinsipaat, wêrtroch't er deselde macht yn ien persoan ferienigje koe sûnder de organen fan de republyk alle macht ôf te nimmen. Hy waard
* Prinseps - earste fan de senaat
Rigel 14:
Augustus sels lei klam op syn funksje fan prinseps en op it doel it ryk byelkoar te hâlden. Troch syn opfolger en adoptyf soan [[Tiberius]] waard de kombinaasje fan machten lykwols ta in fêste funksje makke, ûnôfhinklik fan de omstannichheden.
 
Under de opfolgers begûn it keizerryk stadichoan hieltyd mear op in [[monargy]] te lykjen, al bleau yn teory de keizer in amtner fan de ''Res Publica'' (republyk; letterlik: "saak fan de steat", steatssaken). De keizer koe nammentlik de titel fan kening (''rex'') net dragendrage, omdat sûnt ieuwen in [[taboe]] op dizze funksje rêste, troch de ûntspoaring dy't plak fûn hie ûnder de lêste kening [[Tarquinius Superbus]]. It ûntbrekkeûntbrekken fan in dynastike tradysje wie in swakke skeakel yn it systeem, omdat de opfolging net offisjeel regele wie. Yn it begjin soarge de sittende keizer troch adopsje foar in folwoeksen - en hooplik - kundigebetûft opfolger. Letter gong de opfolging faak troch moard op de keizer en it útroppen fan in nije troch it leger. PasEarst yn de 4e ieu waard it keizerskip echt erflik mei bern op de troan wylst it regear waarnomd waard troch in regint.
 
=== Ein fan it West-Romeinske Diel ===
OmYn de tiid fan [[Romulus Augustulus]] wie fan it westlik diel fan it keizerryk allinnich noch [[Itaalje]], in stik fan [[Joegoslaavje]] en in lyts stikje fan [[Galje]] oer. Dizze keizer hat net langer as 10 moannen regearre, wierskynlik oant [[4 septimber]] [[476]]. Op dy datum, of mooglik koart dêrnei, waard hy oan de kant set troch [[Odoaker]], leiderlieder fan de opstannige Germaanske troepen, dy't himsels kening fan de Germanen yn Itaalje neamde, ûnder it (teoretiysketeoretyske) keizerskip fan it easten. Sadwaande wurdt it jier 476 yn it generaal beskôge as de ein fan it West-Romeinske keizerskip. It teoretyske net opdielde keizerskip fan de east-Romeinske keizers oer it hiele Romeinske ryk bleau yn stân oant dat [[Karel de Grutte]] troch Konstantinopel, lykwols mei tsjinsin, erkend waard as nije 'Keizer fan het Westen'. Dat 'wernijde West-Romeinske Ryk' gonggie yndede skiednis fierderyn as it '[[Hillige Roomske Ryk]]'.
 
 
== List mei Keizers fan Rome ==
Dizze list is opdield neffens dynastyën en op wichtige kearpunten.
=== Julysk-Klaudyske dynasty ===
* [[Augustus Oktavianus]] [[27 f. Kr.]]-[[14]]
Line 53 ⟶ 52:
* [[Didius Julianus]] [[193]] (28 maart-2 juny)
* (ûnder [[Septimius Severus]])
** [[Pessennius Niger]] [[193]]-[[194]] (yn it eastlik deeldiel, as rivaal)
** [[Klodius Albinus]] [[195]]-[[197]] (yn Britannia, as rivaal)
 
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/List_fan_Romeinske_keizers"