Wikipedy

Keninkryk Hollân: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
wurkleas
Rigel 1:
{{wurk}}
[[Ofbyld:Kon-holl.jpg|thumb|250px|Keninkryk Hollân 1806-1810]]
 
It '''Keninkryk Hollân''' (destiids '''''Koningrijk Holland''''' stavere) wie in Frânske [[fazalsteat]] dy't fan [[5 juny]] [[1806]] oant [[9 july]] [[1810]] bestie.
It waard yn it westen en noarden begrinzge troch de [[Noardsee]], yn it easten troch de [[Rynbûn (1806)|Rynbûn]] en yn it suden troch it [[Earste Frânske Keizerryk|FranseFrânske Keizerryk]].
 
It keninkryk ûntstie doe't keizer [[Napoleon Bonaparte]] fan it Frânske Keizerrijk it [[Bataafsk Gemenebest]] ferfong troch in [[monargy]] mei syn broer [[Loadewyk Napoleon Bonaparte]] op de troan. Yn [[1810]] waard it keninkryk opnaam yn Frankryk.
 
== Skiednis ==
[[Ofbyld:LouisBonaparte Holland.jpg|thumb|left||180px|[[Kening Loadewyk Napoleon Bonaparte]]]]
Hoewol't Napoleon syn broer op it hert drukt hie fral Frânsman te bliuwen, profilearre Loadewyk Napoleon him as in in tige 'Hollânske' kening, dy't mei tsjinsin neidielige Frânske maatregels sa as de [[konskripsje|tsjinstplicht]] en it [[Kontinintaal stelsel]] útfierde. LoadewyksLoadewyk besocht yn de geunst by de Nederlânske befolking te kommen en dat noaske syn broer net.
 
Yn [[1809]] barde der op [[Walcheren]] in [[Walcherenekspedysje|Ingelske ynvaazje]]. Hoewol't dy oanfal troch Frânske en Nederlânske troepen ôfslein waard, rekke Loadewyk's posysje as foarst dêr wol fierder troch oantaasd; Napoleon wie fan betinken dat it ferset net hurd genôch op gong kaam wie.
Line 15 ⟶ 14:
 
== Bestjoerlike yndieling ==
Nei de stifting fan it keninkryk Hollân yn [[1806]] waard by wet fan 13 april 1807 de departemintale yndieling fan it ryk op'en nij fêststeld. De meast wichtige feroaring wie it ferpatsjenferpartsjen fan it departemint [[Departemint Hollân|Hollân]] yn de departeminten Amstelland en Maaslân en de splisingsplitsing fan it nije departemint Drinte fan it departemint Oerisel. It [[departemint Bataafsk Brabân]] krige in nije namme, [[departemint Brabân|Brabân]] en it [[departemint Stêd en Lannen fan Grinslân]] waard [[departemint Grinslân|GroningenGrinslân]]. Fierder waard besletten dat de [[Maas]] de noardgrins fan Brabân foarmje soe.
 
It keninkryk hie yn it earstoan tsien departeminten:
Line 32 ⟶ 31:
Yn de [[Fjirde Koalysjeoarloch]] waarden it [[Prusen|Prusyske]] [[East-Fryslân]] en it Russyske [[Jeverlân]] troch Frânske en Nederlânske troepen ferovere. Yn [[1807]] waarden de beide gebieten gearbrocht yn it nije departemint [[Departemint East-Fryslân|East-Fryslân]] dat in part fan it Keninkryk Hollân waard. Doe wiene der alve departeminten.
 
[[Hartochdom LimburgLimburch|LimburgLimburch]] en [[Sieusk-Flaanderen]] wienen gjin part fan it keninkryk, mar waarden taheakke oan departeminten fan de eardere Sudlike Nederlannen en foelen sa streekrjocht ûnder Frânsk bestjoer. Yn desimber 1807 kaam [[Flissingen]] ek ûnder Frânsk bestjoer, yn desimber [[1809]] folge [[Walcheren]]. Op [[16 maart]] [[1810]] waard it gebiet besuden de [[Waal]] en [[Merwede]] troch Frankryk ynlive en in stikmannich moannen letter it oerbliuwend diel fan it keninkryk.<ref>{{aut|Kuipers, Jan J. B. en Robbert Jan Swiers}} (2005) ''Het verhaal van Zeeland''. Hilfertsom: Uitgeverij Verloren</ref>
 
== NalatenschapErfskip ==
It stiftsjen fan it Keninkryk Hollân betsjutte de ein fan it Bataafsk Gemenebest.
Met de invoering van het Koninkrijk Holland kwam het Bataafs Gemenebest tot een einde.
 
LodewijkLoadewyk verplaatstemakke inyn [[1808]] de[[Amsterdam]] hoofdstadta vanhaadstêd hetyn landit vanplak fan [[De Haach]]. naarHy [[Amsterdam]],sette waarhim hijnei zichwenjen vestigdeyn in hetit [[Paleis op de Dam]], toendoe nognoch hetstêdhûs [[stadhuis op de Dam|stadhuis]] vanfan Amsterdam. Dit besluit is ookek nanei [[1813]] overeindsa geblevenbleaun, waardoorsadat Amsterdam nog steedsnoch formeelhieltyd de hoofdstadhaadstêd vanfan NederlandNederlân is.
 
OpLoadewyk cultureelhat gebiedfierders was Lodewijks nalatenschap ook zeer belangrijk. De koning trachttebesocht de NederlandseNederlânske kunstenkeunsten en wetenschappenwittenskippen te bevorderenbefoarderjen. DitSa deedstifte hijer onderit andereKeninklik doorYnstitút defan instelling van het Koninklijk Instituut van WetenschappenWittenskippen (zie: de laterelettere [[Keninklike Nederlânske Akademy fan Wittenskippen]]) en de [[Keninklike Bibleteek]]. OokTeffens gafjoech hijer de aanzetoanset totta de oprichtingoprjochting vanfan hetit [[Ryksmuseum Amsterdam|Ryksmuseum]], dat inyn dezeit beginperiodebegjin onderdakhúsmanje vondmocht inyn hetit Paleis op de Daam. OpFoar religieus gebied stelde hij fondsen in het vooruitzicht voorde [[Roomsk-katolike tsjerke|Roomsk-Katoliken]] diedy't eenin eigen kerktsjerke bouwe woenen hie er fûnzen yn wildenit bouwenfoarútsjoch.
 
== Sjoch ek ==
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Keninkryk_Hollân"