Wikipedy

Wilhelm Bleek: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
No edit summary
ynkoarte fan en:
Rigel 1:
{{wurk}}
[[Image:Wilhelm Bleek.jpg|right|thumb|Wilhelm Bleek]]
'''Wilhelm Heinrich Immanuel Bleek''' ([[Berlyn]], [[8 maart]] [[1827]] – [[17 augustus]] [[1875]]) wie in [[Dútslân|Dúts]] [[Taalkunde|taalkundige]]. Hy wurdt it meast tebinnenbrocht troch syn wurk ''A Comparative Grammar of South African Languages'' en it grutte projekt yn'e mande mei syn skoansuster [[Lucy Lloyd]]: de stúdzje fan de [[ǀxam taal]] en [[!Kung taal|!kun]], lânseigen talen fan [[Súd Afrika]]. Hy wie troud mei Jemima Lloyd.
 
Wilhelm Bleek, soan fan in teolooch, studearre fan 1845 oant 1848 [[teology]] yn [[Bonn]], mar gie doe nei [[Berlyn]] om [[Hebrieusk]] te learen. Hy wie in learling fan [[Karl Richard Lepsius]]. Syn dissertaasje fan 1851 gie oer [[nominaalklasse]]n. 1853 gie er as taalûndersiker nei [[Súd Afrika]]. Dêr die er fergelykjend taalûndersyk nei [[Bantûtalen|Bantû]]- en [[Koisan talen]]. Hy skreau ûnder oaren in grammatika foar de Sûlûtaal en in analise fan de mominaalklassen yn de ferskate Bantûtalen.
Line 10 ⟶ 9:
 
== Boskjemannen ==
Bleek's firstearste contactkontakt mei de with [[Boskjemannen]] of San wie yn [[1857]] mei finzenen atop [[Robben IslandRobbe-eilân]] de finzenis fan [[Kaapstêd]]. Hy ynterviewde in pear fan dy lju en brûkte dy feiten yn lettere publikaasjes. Bleek waswoe particularlyharren keentaal toleare learnen moreen aboutsyn thisfynsten Bushmanfergelykje language and comparemei it tobytsje exampleswat ofal Bushmanoer vocabularydy andtaal languagebekend earlier noted by Lichtenstein and obtained from missionaries at the turn of the [[19e ieu]]wie.
 
Yn [[1863]] kaam Bleek yn’e kunde mei trije oare feroardielde San. Twa fan dizze minsken kamen by de húshâlding Bleek yn. Mei harren help koe Bleek in list fan wurden en sinnen yn it /Xam gearstalle. It measte dêrfan waard oanlevere troch in Boskjeman dy't Adam Kleinhardt neamd waard.
In 1863 Resident Magistrate Louis Anthing introduced the first [[ǀxam]]-speakers to Bleek. He brought three men to Cape Town from the Kenhardt district to stand trial for attacks on farmers (the prosecution was eventually waived by the [[Attorney General]]). In 1866 two Bushman prisoners from the Achterveldt near Calvinia were transferred from the Breakwater prison to the Cape Town prison, making it easier for Bleek to meet them. With their help, Bleek compiled a list of words and sentences and an alphabetical vocabulary. Most of these words and sentences were provided by Adam Kleinhardt.
 
InYn 1870 hearden Bleek en [[Lucy Lloyd|Lloyd]], bydy’t nowno workingtegearre togetheroer onit thetaalprojekt projectgear towienen, learnfan Bushmanin languagegroep andfan record28 personalSanfinzenen narrativesyn andde folklore,Breakwaterfinzenis becameen awarekrigen oftastimming theom presenceien offan ahar groupyn ofde 28húshâlding [[ǀXam]]fan prisonersBleek atyn theMowbray Breakwaterfinzenisop andte receivednimmen permissionom tosa relocatetaal oneen prisonerkultuer tobetter theirbestúdearje homete in Mowbray so as to learn his languagekinnen. De kapelaan fan de finzenis keas de jongfeint |a!kunta, dy’t feroardiele wie foar it deasjitten fan in Boer. ButUt becausereden offan hissyn youth,jeugd |a!kuntawie wasdy unfamiliarlykwols withnet muchsa ofgoed hismear people'sop folklorede andhichte anfan olderde folkloare fan syn folk dat hy waard ferfongen troch in âldere man, nameddy’t ||kabboek wasby thenBleek permittedyn tode accompanyhûs himkaam te wenjen. Dizze ||kabbo becamewaard Bleek anden Lloyd's firsthar realearste teacher,wiere alearaar. titleYn byde whichrin hefan laterde regardedtiid himself.kamen Overek time,oare membersleden offan ||kabbo's familyfamylje, anden otheroare familiesSanfamyljes, lived withby Bleek anden Lloyd inyn Mowbray, andyn wereen interviewedwaarden bytroch themhar ynterviewd. ManyIn ofprotte thefan dizze |xam-speakerssprekkers interviewedwiene byoan elkoar besibbe. Bleek anden Lloyd werekoene relatedsa tohieltyd onemear another.wurden, Bleeksinnen anden Lloydletter learnedek andferhalen wroteoer downleauwe, skiednis en gewoanten opskriuwe út in kultuer dy’t hurd oan it theirferdwinen languagewie, firstomdat asde listsBoeren ofit wordslân andfan phrasesde andSan thenynnommen asen storiesôffreden. andYnformanten narrativesen aboutûndersikers theirwisten lives,dat history,it folklorebenei anddien rememberedwie beliefsmei de andâlde customsSankultuer.
 
Bleek, along withen Lloyd, madebesochten anom effortsafolle tomooglik recordantropologyske as much anthropologicalen andetnyske ethnographicfeiten informationfêst aste possiblelizzen. ThisEk included genealogiesgenealogyen, berteplakken, gewoanten en deistich libben offan thede informantsynformanten waarden notearre. Der waarden ek foto's makke fan - en mjittingen dien wereoan alsodizze takenminsken of all their informants in accordance with the norms ofsa’t wittenskiplik ûndersyk it doetiids hawwe woe.
 
Hoewol’t Bleek en Lloyd en ferskate San ûnderfrege hawwe yn 1875/76, kaam de measte ynformaasje fan seis Boskjemannen.
Although Bleek and [[Lucy Lloyd|Lloyd]] interviewed other individuals during 1875 and 1876 (Lloyd doing this alone after Bleek's death), most of their time was spent interviewing only six individual |xam contributors. Bleek wrote a series of reports on the language and the literature and folklore of the |xam-speakers he interviewed, which he sent to the Cape Secretary for Native Affairs. This was first in an attempt to gain funding to continue with his studies and then also to make Her Majesty's Colonial Government aware of the need to preserve Bushman folklore as an important part of the nation's heritage and traditions.
 
Bleek skreau in tal raporten oer taal, ferhalen en folkloare fan de San dy’t er nei de ''Cape Secretary for Native Affairs stjoerde''. Syn bedoeling wie om sa jildlike stipe foar syn ûndersyk te krijen, mar ek om it Ingelske koloanjale regear bewust te meitsjen fan de needsaak om de kultuer fan de Boskjemannen te behâlden as wichtich ûnderdiel fan it erfskip en de tradysjes fan de Súd-Afrikaanske naasje.
 
== Bibliografy ==
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Wilhelm_Bleek"