Frederik van Eeden (skriuwer): ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
L oansetsje |
Fiel jo frij en help m(y)ei! |
||
Rigel 1:
{{
[[Ofbyld:Eeden.jpg|200px|thumb|right|''Frederik van Eeden'']]
'''Frederik Willem van Eeden''' ([[Haarlim]], [[3 april]] [[1860]] – [[Bussum]], [[16 juny]] [[1932]]) wie in Nederlânsk [[psychiater]], [[skriuwer]] en wrâldferbetterder, dy't him yngeand dwaande hâlden hat mei taal- en begrypskrityk.
== Biografy ==
Frederik van Eeden was de zoon van de plantkundige [[Frederik Willem van Eeden]] en groeide op in een milieu waarin kunst en wetenschap een belangrijke rol speelden. In [[1878]] ging hij medicijnen studeren in [[Amsterdam]]. In [[1886]] promoveerde Van Eeden en vestigde hij zich te [[Bussum]] als húsdokter, mar hij specialiseerde zich al snel geheel in de [[psychoterapy]]. In het begin van de jaren tachtich fan de njoggentjinde ie speelde Van Eeden een belangrijke rol in het studentenleven in Amsterdam en publiceerde hij zijn eerste artikelen en blijspullen. Hy waard lid fan de letterkundige feriening ''Flanor'' en rjochte [[1885]] mei [[Frank van der Goes]], [[Willem Kloos]], [[Willem Paap]] en [[Albert Verwey]] it tydskrift ''[[De Nieuwe Gids]]'' op, dat de sprekbuis fan de [[Tachtigers|Beweging fan Tachtich]] wurde soe.
De Tachtigers zetten zich af tegen de [[Viktoriaansk tiidrek|Viktoriaanske]] ''dûmnyspoëzy'', die zo populair was in de tweede helft van de 19e ieu. Van Eeden leverde een aandeel in een beroemde [[pastiche]] op de rimelderij fan al dy skriuwers: ''Grassprietjes'' fan Cornelis Paradijs (1885), met een voorwoord van Sebastiaan Slaap (= [[Willem Kloos]]) en van P.A. Saaije Azn. ([[pseudonym]] van [[Arnold Aletrino]]). In honderd jaar verschenen van deze bundel tien drukken.
De earste ôfleveringen van ''De Nieuwe Gids'' bevatten delen van het door Van Eeden geschreven [[allegory (letterkunde)|allegoryske]] mearke ''[[De kleine Johannes]]'', dat in [[1887]] in boekvorm werd uitgegeven. In [[1894]] trad hij uit de redactie van De Nieuwe Gids. De nadruk die de Tachtigers legden op de [[Esthetica|esthetiek]] als drijvende factor (''l'art pour l'art'') sloot bij nader inzien niet blijvend aan bij zijn levensvisie.
Op [[15 april]] [[1886]] troude Frederik van Eeden mei [[Martha van Vloten]]. Sy krigen twa soannen. Ze scheidden op [[29 juli]] [[1907]]. Over het leven en de dood van zijn zoon [[Paul van Eeden|Paul]] schreef hij het boek ''Paul's ontwaken''. Op [[21 augustus]] [[1907]] hertrouwde hij met Geertruida Woutrina Everts, met wie hij eveneens twee zoons kreeg. In zijn latere leven hield Van Eeden zich hoe langer hoe meer bezig met [[significa]] en [[spiritisme]]. In 1897 verscheen zijn ''Redekunstige grondslag van verstandhouding'', dat wel wordt beschouwd als eerste Nederlandse geschrift op het gebied van de significa. Een Duitse vertaling ervan verscheen in 2005, aan een Engelse vertaling wordt gewerkt.
In [[1900]] verscheen zijn [[psychologyske roman]] ''[[Van de koele meren des doods]]'', die sindsdien vele malen herdrukt is en nog steeds veel gelezen wordt. Hierin stelt Van Eeden de helende waarde van [[religie]] en psychotherapie tegenover de [[fatalisme|fatalistyske]] opvattingen van de [[naturalisme (literatuer)|naturalistische]] auteurs. In [[1982]] werd dit boek verfilmd door [[Nouchka van Brakel]] met [[Renée Soutendijk]] in de hoofdrol.
Van Eeden ontwikkelde zich in [[anargisme|anardistyske]] richting en was bevriend met de in Londense ballingschap verblijvende Rus [[Peter Kropotkin]].
De kolonie [[Walden (koloanje)|Walden]] in Bussum was een poging zijn maatschappelijke opvattingen concrete gestalte te geven. Dit experiment van [[1898]] tot [[1907]] is voor de ontwikkeling van het [[sosjalisme]] in Nederland van betekenis geweest.
Van Eeden behoorde in 1916 tot de oprichters van de [[Internationale School voor Wijsbegeerte]] in Amersfoort, die in zijn ogen een centrum ‘ter verdieping van levens- en wereldbeschouwing’ moest worden. Daarbij was de leer van de [[Significa]], in het bijzonder de betekenis van de [[taal]] voor de menselijke verstandhoudingen, voor hem een belangrijke inspiratiebon. Hij onderhield in die tijd nauw contact met de grondlegger [[Lady Victoria Welby]].
==Wurk==
| |||