Wikipedy

Transendintalisme: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
wurk
wurkleas
Rigel 1:
{{wurk}}
[[Ofbyld:Ralph Waldo Emerson ca1857 retouched.jpg|thumb|150px|Ralph Waldo Emerson]]
[[Ofbyld:Henry David Thoreau.jpg|thumb|150px|Henry David Thoreau]]
It '''transendintalisme''' is in filosofyske en literêre beweging dy't yn de jierren 1830 en 1840 yn de regio [[Nij Ingelân]] fan de [[Feriene Steaten]] ta stân kaam en nije ideeën ferkundige op it mêd fan [[literatuer]], [[religy]], [[kultuer]] en [[filosofy]].
 
It '''transendintalisme''' is in filosofyske en literêre beweging dy't yn de jierren 1830 en 1840 yn de regio [[Nij Ingelân]] fan de [[Feriene Steaten]] ta stân kaam en nije ideeën ferkundige op it mêd fan [[literatuer]], [[religy]], [[kultuer]] en [[filosofy]]. De beweging ûntstie as reaksje op de algemiene staatsteat fan de kultuer en de maatskippij, en benammen, it [[yntellektualisme]] fan [[Harvard-universiteit|Harvard]] en de doktrine fan de [[Unitarisme (teology)|unitaristyske]] tsjerke sa't dy oan it seminary fan Harvard ferkundige waard. Ynspirearre en oantrune troch de Ingelske en Dútske [[Romantyk|romantyk]], de bibelkrityk fan [[Johann Gottfried von Herder|Herder]] en [[Friedrich Schleiermacher|Schleiermacher]], en it skeptisisme fan [[David Hume|Hume]], hannelen de transendintalisten út it tinken wei dat der in nij tiidrek oanbrutsen wie. ZeSy leverdenhienen kritiekkrityk op de gedachtelozekonformiteit conformiteitsûnder vanneitinken hunfan samenlevingharren maatskippij, en drongenstienen eropderop aanoan dat elkeeltsenien persoonsykje opsoe zoek ging naarnei wat Emerson "in oarspronkelike relaasje mei it universum" noemde. CentraalSintraal inyn hetit transcendentalismetransendintalisme is hetit geloofleauwe inyn de inherenteynherinte goedheidgoedens vanfan zowelminske de mens alsen de natuurnatuer. TranscendentalistenTransendintalisten geloofdenleauden dat de maatschappijmaatskippij en haarhar instellingenynstellingen, met namebenammen [[religy|organisearre religy]] en [[politike partij]]en, de onschuldûnskuld vanfan hetit individuyndividu corrumpeerdenkorrumpearren. De transendintalisten leauden dat it bêste yn de minske opboppe z'nkaam bestat waser wanneerselstannich hij zelfstandiglibbe en zelfvoorzienendsels yn alles foarsjen leefdekoe. In wiere mienskip kin allinne út sokke yndividuen bestean.
 
Wichtige figueren yn it transendintalisme wienen [[Ralph Waldo Emerson]], dy't mei syn essay ''[[Nature (essay)|Nature]]'' de beweging min of mear op'e gong brocht, en [[Henry David Thoreau]], waans boek ''[[Walden (boek)|Walden]]'' in soad ynfloed hie. Oare pommeranten wienen [[John Muir]], [[Margaret Fuller]], [[Amos Bronson Alcott]], [[Louisa May Alcott]], [[Charles Timothy Brooks]], [[Orestes Brownson]], [[William Ellery Channing]], [[William Henry Channing]], [[James Freeman Clarke]], [[Christopher Pearse Cranch]], [[Walt Whitman]], [[John Sullivan Dwight]], [[Convers Francis]], [[William Henry Furness]], [[Frederic Henry Hedge]], [[Sylvester Judd]], [[Theodore Parker]], [[Elizabeth Palmer Peabody]], [[George Ripley (transendintalist)|George Ripley]], [[Thomas Treadwell Stone]], [[Jones Very]] en [[A.E. Waite]].<ref>Gura, Philip F. ''American Transcendentalism: A History''. New York: Hill and Wang, 2007: 7–8. ISBN 0-8090-3477-8</ref>
 
==Oare betsjuttingen fan ''transendintalisme''==
===TranscendentalTransendintaal idealismidealisme===
De term '''''transendintalisme''''' wurdt somtiidsomtiids brûkt foar "[[transendintaal idealisme]]" yn it koart, watdat de filosofy fan [[Immanuel Kant]] en letter fan de Kantiaanske en Dútske Idealistyske filosofen is.
 
====Transendintale teology====
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Transendintalisme"