Riedpinsjonaris: ferskil tusken ferzjes
Nije Side: {{wurk}} '''Raadpensionaris''' (ook geschreven als ''raadspensionaris'') was de titel van de eerste ambtenaar en rechtskundig adviseur van de staten van zowel het gewest [[Hollân]... |
(Gjin ferskil)
|
De ferzje fan 10 sep 2012 om 19.58
Raadpensionaris (ook geschreven als raadspensionaris) was de titel van de eerste ambtenaar en rechtskundig adviseur van de staten van zowel het gewest Hollân als het gewest Seelân.
 Fier hjir asjebleaft gjin bewurkings út oant de skriuwer mei de side klear is. |
|---|
De raadpensionaris, tot 1617 landsadvocaat genaamd, werd voor vijf jaar aangesteld door de ridderschap. Hij leidde de deputatie van de steaten fan Hollân naar de Steaten-Generaal. Tevens fungeerde hij als zaakwaarnemer van de ridders tussen twee vergaderingen. Hij opende hun post, stelde de agenda samen en bereidde de vergadering voor. Dit was zo geregeld ten tijde van de Bourgondische hertogen, en bleef aanvankelijk zo na de opstand van de Nederlanden tegen de Landsheer.
Daarna ontwikkelde de functie zich snel. De landsadvocaat ging de besluiten voorbereiden en fungeerde in wezen vaak als de hoogste bestuurder van de gehele Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Maar uiteindelijk werd over het wel en wee van Holland (en als afgeleide: van de Republiek) beslist door de stadsregeringen (vroedschappen), van Amsterdam tot Enkhuizen. Sedert de dood van Johan van Oldenbarnevelt werd de titel veranderd van Landsadvocaat in Raadpensionaris.
Dordrecht was de "eerste stad van Holland" en had daarmee het recht over het ambt van raadpensionaris te beschikken. Wanneer er geen meerderheid voor de Dordtse kandidaat was, of Dordrecht afzag van een eigen kandidatuur, werd een ander gekozen.
De raadpensionaris is vaak afgezet tegen de stadhouder. Bekend zijn de strubbelingen tussen Johan van Oldenbarnevelt en Maurits en die tussen Johan de Witt en Willem III. Na Johan de Witt waren onder andere Gaspar Fagel, Anthonie Heinsius, Isaäc van Hoornbeek, Simon van Slingelandt en Anthonie van der Heim raadpensionaris.
Raadpensionaris was ook de titel van Rutger Jan Schimmelpenninck, die in de jaren 1805 en 1806 staatshoofd van het Bataafs Gemenebest was. Deze functie had echter een andere inhoud; feitelijk was Schimmelpenninck president van het Bataafsk Mienebest. Overigens had hij zelf liever de titel van presidint gedragen, maar de Franse regering gaf de voorkeur aan het archaïsche 'raadpensionaris'. Met de ontbinding van het Bataafsk Minebest op 25 juny 1806 verdween ook de functie van raadpensionaris.