Perikles: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
→‎Polityk: oanwurke
Rigel 11:
Dêrnei tredde hy algau op de foargrûn yn de Ateenske [[polityk]]. Trochdat hy [[Ephialtes (fan Atene)|Ephialtes]] stipe jûn hie by de ôfsetting fan [[Areopagus]] waard hy nei dy syn gewelddiedige dea yn 461 de net bestride foaroanman fan de [[demokraasje|demokratyske]] partij. Hy waard tusken 460 en 445 alle kearen as [[strateech]] keazen en late suksesfolle fjildtochten, ûnder mear tsjin [[Boeotje]] en [[Egina|Aigina]]. Aldus begûn er fuort de machtsútwreiding fan Atene nei te stribjen fia de reorganisaasje fan de [[Delyske Bûn]]. Under lieding fan Perikles hat dy bûn him hieltyd mear ûntwikkele ta in Ateensk imperium, dêr't bûnsmaten in ûndergeskikte rol yn spile. Neidat er mei Perzje yn 449/448 einlik offisjeel frede sleaten hie, waard de tanimmende spanning mei aartsrivaal [[Sparta (Grikelân)|Sparta]] yn 446 ek beswarren troch in tritichjirrige frede, wêrnei Perikles útein sette koe mei it realisearen fan syn politike ideaal.
 
Ynlânsk feroare hy hiel bot de demokratyske ynstellingen, benammen troch de ynfiering fan in útkearing fan de steat foar rjochters en bestjoerders wêrtroch it mooglik waard dat ek boargers út de legere klassen harren boargerrjochten en –plichten dwaan koenen sûnder ynkomsten foar harren libbensûnderhâld te missen. Op kultureel mêd hat er it inisjatyf nomd ta de bou fan ûnder mear it [[ParthenonPartenon]], en joech hy stipe oan keunstners en gelearden as [[Anaksagoras]], [[Sofokles]], [[Fidias]], [[Herodoatos]] en [[Protagoras (filosoof)|Protagoras]], en dêr't hy meastentiids mei befreone wie. Politike tsjinstanners dy't persoanlik net tsjin him duorre yn te gean rjochte faak harren oanfallen tsjin dizze freonen, of tsjin [[Aspasia]], dy't syn leafde wie neidat er him skieden litten hie fan syn wetlike frou.
 
Doe't de [[Peloponnesyske Oarloch]] net langer te mijen waard, en [[Attika]] alle jierren troch de Spartanen ûnder harren kening [[Archidamus II]] ferwoaste waard, wie it Ateenske folk net langer tefreden oer Perikles syn strategy. Op grûn fan in net alhielfolslein ondheldere vanoanklacht eenfanwegen onduidelijkefertsjustering aanklachtfan wegens verduistering van staatsgeldsteatsjild waard hy ôfsetten as strateech ôfsetten, mar vrijwelsawat onmiddellijkfuortendaliks betreurdekrige it folk spyt fan dyharren beslissing en keazen him op 'e nij foar it jier 429. Lykwols hawwe dizzedy net grûne ferdochtmeitsingfertochtmeitserij Dehim ongegrondesyn verdachtmakinglibbenskrêft heeft lykwols zijn levenskracht gebrokenkoste. Perikles wie op kriich tariede, mar slagge der net yn syn kriichsplan goed útfierber te bringen: yntusken wie yn Atene de [[pest (ziekte)|pest]] útbrutsen en sels uitgebrokenwaard enhy hijien wasfan eende der eersteearste slachtoffers vanfan dedy ziekte. Hy ferstoar yn de hjerst fan 429, neidat er earst noch syn beide soannen Ksantippos en Paralos oan de moardzjende sykte beswike sjoen hie.
 
== Karakterschets ==