Lânbou: ferskil tusken ferzjes

De '''Lânbou''' ek wol ''agrikultuer'' neamd, hâldt yn de produksje fan fiedsel troch de ferbouw fan [[planten]] en it hoedzjehoedzjen fan [[bisten]]. Lânbou is de praktyk, [[lânboukunde]] is de stúdzje dy't de lânbou as ûnderwerp hat.

Njonken iten produsearret de lânbou ek saken as sierplanten, bûnt, lear, biodieselbiodisel, tried, medisinen en drugs.

Eartiids libbe de minsk as [[jager-samler]]. Hja wienen [[nomade]]n dy't gjin fêstefêst wenplek hienen en rûnloekenomreizgen op seeksyk nei fiedseliten en drinken foar har deiliksdeistich bestean. Sy makken jacht op dieren en sochten tuskentroch nei wylde planten om te iten.

Neffens de histoarisy fûn tusken 7000 en 10.000 jier lyn in omslach plak, dat ek wol de agrikulturele revolúsje of [[neolityske revolúsje]] neamd wurdt. Yn it Midden-Easten en yn Sina wienen der doedestiids minsken dy't har festigen gongen op fêste plakken. Sy setten útein mei it hoedzjehoedzjen fan fee en it telenkweken fan planten. De agrikulturele revolusjerevolúsje markearret de oergong fan de [[Alde Stientiid]] of [[Paleolitikum]] nei de [[Nije Stientiid]] of [[Neolitikum]]. Dizze oergong fan jagen-samlen nei lânbou is hiel stadich ferrûn. De minsken ferbouden ynearsten wylde [[weet]] en oare [[gerzen]]. Dat wie geunstich foar it waaksen fan de befolking omdat fiedseloerskotten opslaggenopslein wurde koekoene foar mindere tiden. Tagelyk tradfûn seleksje opplak trochdat siedensied bewarebewarre waardenwaard foar de nije útsaaioanplant, wat it begjin wie fan de [[plantenferealingplanteferedeling]]. Nei alle gedachten hat de lânbou har op net minder danas trije ferskate gebieten ûntwikkele, te witten: yn de [[Fruchtbere Sikkel]] lizzend yn it [[Midden-Easten]], yn [[Midden-AmerikaAmearika]] en yn [[East-Aazje]].

De alderearste boeren bewurktenbewurken de grûn mei [[bonke (skelet)|bonken]] en geweien fan dieren, en mei primitieveprimitive [[sikkel]]s metmei in hanfathânfet fan hout of bien en in blêd fan [[fjoerstien]]. Letter waard de [[houweelhouwiel]] útfûn, in soart swiere [[skoffel]]. Dat ark wurdt tsjintwurdich noch hieltyd brûkt.

Yn [[Jeropa]] waarden ynearsten foaral hak- en brântechniken brûkt om lânbougrûn te krijen fan bosk. Lykwols wie de grûn gau útputútrûpele en moasten de boeren in oantaltal jierren foartlûkeoarewei oanslach sykje. Hja hienen dêrtroch in semy-nomadyske libbenswize.

Sûnt de [[Midsiuwen]] kamen nije techniken yn swang. De grutte ynisjatorinisjator hjirfan wie [[Karel de Grutte]] dy't it [[trijeslachstelsel]] ynfierde en letter it [[fjouwerslachstelsel]].

Yn de [[19e iuw]] waard soe stadichoan minskkrêft ynruildstadichoan oernommen wurde troch machinesmasines, earst troch de machinemasine op stoom dy't letter plakopfolge makkewurde soe foartroch krêftige, avanseardeavansearre machinesmasines mei in [[dieselmotordiselmotor]], lykas in [[traktortrekker]] of in [[maaidorsermeantersker]].