De Lof fan de Healwizens

De Lof fan de Healwizens, yn it oarspronklike Latyn Moriae Encomium en better bekend ûnder de Nederlânske titel De Lof der Zotheid, is in essay út 1509 fan 'e hân fan 'e grutte Rotterdamske humanist Desidearius Erasmus, dat foar it earst printe en útjûn waard yn 1511 te Parys. It is ien fan 'e meast opmerklike wurken fan 'e Renêssânse en waard, fanwegen syn iepentlike krityk op 'e Roomsk-Katolike Tsjerke, neitiid brûkt as ien fan 'e oanjagers fan 'e Reformaasje. De Fryske oersetting fan Piter Wibertus Brouwer waard útjûn yn 2001.

De Lof fan de Healwizens
algemiene gegevens
oarspr. titel	Moriae Encomium
auteur	Desidearius Erasmus
taal	Latyn
foarm	essay
skreaun	1509
1e publikaasje	1511, Parys
oersetting nei it Frysk
Fryske titel	De Lof fan de Healwizens
publikaasje	2001, Ljouwert
útjouwer	ELF
oersetter	P.W. Brouwer
ISBN oers.	9 07 15 60 023

Eftergrûn

Erasmus yn 1523, skildere troch Hans Holbein de Jongere.

De ynspiraasje foar syn essay die Erasmus op út De Triumpho Stultitiae fan 'e Italjaanske humanist Faustino Perisauli. Hy skreau De Lof fan de Healwizens yn in wike tiid, wylst er yn Ingelân útfanhûze op it bûtenferbliuw Bucklersbury fan syn goede freon Thomas More, al brocht er der letter noch korreksjes, wizigings en tafoegings yn oan. De Latynske titel, Moriae Encomium, is mei sin dûbelsinnich en kin ek lêzen wurde as "De Lof fan More", wêrmei't Erasmus blykber syn freon earje woe. It wurk waard daliks nei de publikaasje al tige populêr, in bytsje ta Erasmus syn ûntsetting, en sels paus Leo X fûn it fermaaklik. Noch foar Erasmus syn dea wiene der al withoefolle printingen útferkocht en wie it oerset yn it Dútsk en it Frânsk. De earste Nederlânske fertaling ferskynde yn 1560.

Ynhâld

De Lof fan de Healwizens begjint op lichtsinnige wize, mar nimt al gaueftich in dûnkerder toan oan. De Healwizens, dy't Erasmus opfiert as in goadinne út 'e klassike Aldheid, priizget selsferrifelderij en sljochtsinnigens en giet dan fierder mei in satirysk ûndersyk fan 'e fromme mar byleauwige misstannen fan 'e roomske leare en de korrupte praktiken yn beskate parten fan 'e Roomsk-Katolike Tsjerke (dêr't Erasmus trouwens syn hiele libben lang trou oan bleau). Erasmus wie koartlyn teloarsteld út Rome weromkeard, dêr't er in oanbod foar in hege posysje yn 'e Kuery ôfwiisd hie; de Healwizens nimt geandewei it boek dan ek almar mear de skriuwer syn eigen tuchtigjend stimlûd oan, en einiget mei in sljochtwei opsomming fan kristlike ideälen.

Fryske oersetting

De Fryske oersetting fan Moriae Encomium ferskynde yn 2002 ûnder de titel De Lof fan de Healwizens by Elektroanyske Letteren Fryslân te Ljouwert, mei stipe fan 'e provinsje Fryslân. De Fryske fertaling is fan 'e hân fan Piter Wibertus Brouwer te Rotterdam, en de ynformative ynlieding waard skreaun troch Eric Hoekstra.

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Erasmus, Desiderius, De Lof fan de Healwizens, Ljouwert, 2001 (Utjouwerij ELF), ISBN 9 07 15 60 023. Foar sekundêre boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: Notes, op dizze side.