Ekseterboek

It Ekseterboek, yn it Ingelsk: Exeter Book, en ek bekend ûnder de Latynske namme Codex Exoniensis, is in tsiende-iuwske samling fan Aldingelske poëzij, en ien fan mar fjouwer fan sokke samlingen dy't oerlevere binne. Teffens is it de grutste fan dy fjouwer. It is neamd nei de Súdingelske stêd Ekseter, greefskip Devon, en wurdt bewarre yn 'e Librije fan 'e Katedraal fan Ekseter (ûnder de oantsjutting MS 3501). Dêr is it al sûnt 1050, doe't it oan 'e librije kado dien waard troch Leofric, de earste biskop fan Ekseter. Nei alle gedachten hie it oarspronklik 131 siden, mar de earste acht dêrfan binne op in net neier oantsjutber stuit ferlern gien en ferfongen troch acht oare siden.

It Exeter Book wurdt yn de St. Piter-katedraal yn Ekseter bewarre.

It is net persiis dúdlik wannear't it Ekseterboek datearre wurde moat, mar it wie perfoarst ien fan 'e wurken dy't yn 'e tsiende iuw it ljocht seagen ûnder de grutte weroplibbing fan 'e Aldingelske literatuer ûnder ynfloed fan 'e geastlike oarder fan 'e benediktinen. Yn 'e regel giet men derfan út dat it skreaun is yn 'e perioade tusken 960 en 990.

Behalven gedichten befettet it Ekseterboek ek mear as njoggentich riedlingen, dy't skreaun binne yn 'e Angelsaksyske styl en kwa ûnderwerp útinoar rinne fan it godstsjinstich oant it wrâldsk. Guon binne dûbelsinnich op it skabeljeuze ôf, lykas riedling 25:

Aldingelske tekst	Fryske oersetting
Ic eom wunderlicu wiht wifum on hyhte neahbuendum nyt; nægum sceþþe burgsittendra nymthe bonan anum. Staþol min is steapheah stonde ic on bedde neoðan ruh nathwær. Neþeð hwilum ful cyrtenu ceorles dohtor modwlonc meowle þæt heo on mec gripe ræseð mec on reodne reafath min heafod fegeð mec on fæsten. Feleþ sona mines gemotes seo þe mec nearwað wif wundenlocc. Wæt bið þæt eage.	Ik bin in treftich skepsel foar froulju yn ferwachting in tsjinst ferliend oan myn buorlju. Ik doch gjin boarger kwea, útsein allinnich dy't my deadocht. Myn stamme stiet rjochtop, ik stean oerein op bêd, behierre earne dêrûnder. In tige tsjeppe boeredochter doar somtiden, grutske faam, nei my te gripen my oan te fallen yn myn readens, myn holle te plonderjen, set my finzen yn in bolwurk, fielt myn kundskip direkt, frou mei frissele hier. Wiet sij dat each.
Antwurd: in sipel.

Ynhâld fan it Ekseterboek

• Christ I
• Christ II
• Christ III
• Guthlac A
• Guthlac B
• Azarias
• The Phoenix
• Juliana
• The Wanderer
  • Fryske oersetting: De Balling (fert. Klaas Bruinsma, 1987)
• The Gifts of Men
• Precepts
• The Seafarer
  • Fryske oersetting: De Seeman (fert. Klaas Bruinsma, 1986)
• Vainglory
• Widsith
• The Fortunes of Men
• Maxims I
• The Order of the World
• The Rhyming Poem
• The Panther
• The Whale
• The Partridge
• Soul and Body II
• Deor
• Wulf and Eadwacer
• riedlingen 1-59
• The Wife's Lament
• The Judgment Day I
• Resignation
• The Descent into Hell
• Alms-Giving
• Pharaoh
• The Lord’s Prayer I
• Homiletic Fragment II
• riedling 30b
• riedling 60
• The Husband's Message
• The Ruin
• riedlingen 61-95

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side.