Oerlis:Akolyt

Twifel oer ferskate betsjuttings yn it Frysk fan it wurd akolyt.

Akolyt in 'geastlike yn oplieding'? Ik ha sels eartiids ek akolyt west, mar dat geastliken yn oplieding sa ek hjitte wol my net oan (dat is in seminarist of in preester yn oplieding). En ik kin my likemin foarstelle dat wy yn it Frysk it wurd akolyt yn oerdrachtlike sin foar in oanhinger of folgeling brûke. Ik bin it sa noch nea earne tsjinkommen, net op skrift en net yn 'e sprektaal. Foar safier it wurd akolyt yn it Nederlânsk yn oerdrachtlike sin brûkt wurdt, tink ik dat soks allinne it gefal is yn Belgje (en hiel miskien yn it suden fan Nederlân). Dêr is it wurd folle bekender en begripe minsken wat der bedoeld wurdt as sa'n wurd yn in oerdrachtlike sin brûkt wurdt. Mar yn it protestantske Fryslân wol soks my net oan, sels net yn roomske rûnten. RomkeHoekstra (oerlis) 17 sep 2024, 08.26 (CEST)

@RomkeHoekstra, Frysker jout yn elk gefal neat. Ik bin herfoarme opgroeid dus bin net sa bekend mei katolike gebrûken. Dusss ik wit it ek net..... Faaks stiet it yn ien fan d ewurdboeken. Kneppelfreed (oerlis) 17 sep 2024, 15.19 (CEST)

Wy hawwe: The Acolyte (telefyzjesearje). Mysha (oerlis)

IK haw de grutte oare Wikipedyen efkes rieplachte. Dy jouwe allinne mistsjinner. Dat .. Drewes (oerlis) 17 sep 2024, 17.18 (CEST)

@RomkeHoekstra, @Drewes, neffens de oare wikipedyen is in akolyt in mistsjinner fan 16+ jier en in mistsjinner is ûnder de 16 jier (Ingelsk: altar boy en altar girl). Ik stel foar om dizze side in trochferwizing te meitsjen of der in koarte beskriuwing fan in akolyt fan te meitsjen, lykas by de, en of nl. Kneppelfreed (oerlis) 18 sep 2024, 00.20 (CEST)

Neffens de wurdboeken bestiet "akolyt" yn it Frysk hielendal net, dus dêr hawwe wy neat oan. Mar ik kin wol merke dat net ien fan jimme in leafhawwer is fan fantasy en science fiction, want dêr komme je dit wurd út en tenei tsjin as in geastlike yn oplieding. Trouwens ek yn 'e romansearje The Earth Children fan Jean M. Auel oer de Oertiid (fral bekend fan diel 1, The Clan of the Cave Bear/De Stam van de Holenbeer) wurdt "akolyt" sa brûkt. Yn sokke gefallen giet it fansels net om in geastlike yn oplieding fan 'e Roomske Tsjerke, mar om in learling fan in sjamaan of fan in heidenske preester of fan in tsjoender. Datte en it gebrûk yn figuerlike sin binne earlik sein de iennichste betsjuttings fan it wurd 'akolyt' dy't ik koe. Ik hearde der juster nuver fan op dat it ek yn 'e Roomske Tsjerke brûkt wurdt. Sa sjogge je mar wer, troch ferskillende eftergrûnen ûnderfine je in wurd en syn betsjutting(s) hiel oars. Ieneach fan 'e Esk (oerlis) 18 sep 2024, 01.17 (CEST)

@Drewes, Ieneach fan 'e Esk, Mysha, en Kneppelfreed: It giet, sa't ik no út de útlis fan Ieneach fan 'e Esk begryp, by de earste en tredde útlis dus om in betsjutting, dy't guon skriuwers fan it SF/fantasysjenre yn harren wurk oan in besteand wurd jûn ha. Dat kin fansels, mar soks moat hjir dan wol hiel dúdlik by set wurde. Sa't it no yn dit artikel stiet krij ik de yndruk dat in akolyt ek in 'geastlike yn oplieding' wêze kin (wylst dy útlis hielendal op fantasije basearre is) en dat it wurd yn figuerlike sin brûkt wurdt foar oanhinger of folgeling (wat ek net sa is, mar allinne yn it SF/Fantasy-sjenre troch guon skriuwers dien wurdt.)--RomkeHoekstra (oerlis) 18 sep 2024, 10.50 (CEST)

Ieneach fan 'e Esk: P.s. ik soe boppedat de gongbere betsjutting boppe-oan sette en de earste en tredde betsjutting út it SF/Fantasy-sjenre dêrnei apart fermelde mei de opmerking dat it wurd resinter yn dat sjenre ûnder de folgjende betsjutting foarkomme kin (faaks mei de troch jo neamde foarbylden.) Fierder soe ik Akolyt (religy) omneame ta Akolyt (SF/Fantasy) of soksawat, want Akolyt (religy) ferwiist yn feite nei de gongbere betsjutting. --RomkeHoekstra (oerlis) 18 sep 2024, 11.10 (CEST)

@RomkeHoekstra: Nee, no begripe jo my ferkeard. Ik helje it gebrûk fan dit wurd yn fantasy en science fiction en trouwens ek yn histoaryske romans (De Stam van de Holenbeer) oan as foarbyld fan dizze betsjutting. It is dus net allinnich yn dy sjenres dat it sa brûkt wurdt en it is dus net, sa't jo it neame, "hielendal op fantasije basearre". It is gewoan in betsjutting fan it wurd en as jo dêr net bekend mei binne, dat kin, krekt sa't ik noch nea fan it gebrûk fan dit wurd yn 'e kontekst fan 'e Roomske Tsjerke heard hie. It gebrûk yn figuerlike sin hat alhielendal neat mei fantasy en science fiction út te stean. Ik leau dat soks almeast yn 'e politike kontekst brûkt wurdt. Om in foarbyld te jaan: dy minister Faber dy't no sa opsprekt oer it Nederlânske asylbelied, kin in akolyt fan Wilders neamd wurde. Jo sizzen dat soks yn it Frysk net foarkomt en yn it Nederlânsk allinnich besuden de Grutte Rivieren en yn Flaanderen, dêr bin ik it net mei iens. It is in útdrukking dy't miskien net eltse dei brûkt wurdt, mar je hearre it dochs wolris.

Wat jo postskriptum oangiet: as jo dat graach wolle, kinne wy bêst de betsjutting fan roomske mistsjinner boppe-oan sette, dat makket my net safolle út. (Ik hie dy ûnder de algemien religieuze betsjutting set om't it dêr neffens my in fariant fan wie.) "Akolyt (religy)" omneame ta "akolyt (sf/fantasy)" kin fansels net (sjoch myn útlis hjirboppe), mar miskien kinne wy in kompromis slute troch der "akolyt (learling)" fan te meitsjen? Ieneach fan 'e Esk (oerlis) 19 sep 2024, 00.50 (CEST)

Neffens it Algemeen Nederlands Woordenboek en op op dizze plakken soene der twa betsjuttings wêze: 1. de akolyt as de (âldere) mistsjinner en 2. in folgeling/oanhinger (figuerlik). As jo sizze dat it wurd yn 'e twadde betsjutting ek yn it Frysk sa brûkt wurdt, bêst, dêr bestiet dan fierder hielendal gjin diskusje oer.
De akolyt as 'in geastlike yn oplieding' wie en is -foar my- sûnder fierdere útlis twifelriedich. Jo ferwiisden hjirboppe nei it gebrûk fan it wurd yn it sjenre fantasy en science fiction. En dêrnjonken neamden jo ek De Stam van de Holenbeer, wat jo in histoaryske roman neame. No is De Stam fan de Holenbeer fansels gjin suver histoarysk wurk; de Ingelske wiki neamt it boek prehistoaryske fiksje en dy omskriuwing is better, want in hiel grut part fan it boek is optocht. Gjin fantasy-sjenre (lykas nl:De stam van de holenbeer dat ûnterjochte neamd), mar wol ôfkomstich fan 'e fantasije fan 'e skriuwer. No makket my dat allegear fierder net safolle út, mar lit ik it om koart te kriemen dan sa sizze: út jo skriuwen begryp ik dat it wurd yn guon literêre wurken as learling brûkt wurdt. Dêrbûten liket de term akolyt foar immen dy't yn oplieding is (foar geastlike) net gongber. Ik kin my der dan goed yn fine as jo fan akolyt (religy) in akolyt (learling) meitsje, mar ik soe der dan wol by sette dat it wurd sa yn guon literêre wurken brûkt wurdt. Dan is it foar elkenien tink ik dúdlik--RomkeHoekstra (oerlis) 19 sep 2024, 10.20 (CEST)

No, bêst genôch. Dan binne we derút. Ik sil de tekst even oanpasse.

Fierders bin ik it fierhinne iens mei wat jo oer De Stam van de Holenbeer skriuwe. Ik neam it in histoaryske roman om't de prehistoarje ek ta de histoarje heart, dus it is in histoaryske roman yn 'e sin dat it ferhaal yn it (fiere) ferline spilet. Mar jo hawwe gelyk dat de skriuwster de kultueren dy't se beskriuwt foar in grut diel út har tomme sûgd hat. Dat kin fansels ek net oars, want der is mar sa'n bytsje bekend oer dy tiid. Ik haw der trouwens bewûndering foar hoe't se har basearre hat op 'e argeologyske fynsten út 'e Oertiid dy't doe (iere 1980-er jierren) beskikber wiene. Guon wittenskiplike teoryen oer de Oertiid en de minsken dy't doe libben, dy't Auel yn har boeken ferwurke, binne no al lang wer efterhelle, mar dat kinne je har net kwea-ôf nimme. It is yn elts gefal gjin fantasy. Der sitte hjir en dêr hiele lichte fantasy-motiven yn as it giet om 'e boppenatuerlike krêften fan sjamanen en sa, mar sokke dingen wurde tsjintwurdich ek noch wol sein oer sjamanen út it Amazônegebiet of oer Tibetaanske mûntsen. Foar de rest binne alle "fantasy-eleminten" yn De Stam van de Holenbeer en de ferfolchboeken út te lizzen trochdat de haadpersoanen hallusinogene middels ynnimme. Ieneach fan 'e Esk (oerlis) 19 sep 2024, 22.07 (CEST)

Ik leau der mist noch in Frysk lemma fan it boek. Faaks wat foar jo om dat te skriuwen? Jo witte der noch in soad fan.--RomkeHoekstra (oerlis) 20 sep 2024, 18.00 (CEST)

Ja, dat soe krekt wat foar my wêze, dat bin ik mei jo iens. Ik hoopje it yn 'e takomst nochris te dwaan, mar troch dat gedoch mei dy stomme ôfbyldings en alle rompslomp bûten de Wikipedy om, yn it "echte" libben, kom ik der foarearst net oan ta. Ieneach fan 'e Esk (oerlis) 20 sep 2024, 21.31 (CEST)