Kommodus: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
No edit summary |
Hjir moat noch in soad oan dien wurde. |
||
Rigel 1:
{{wurk}}
[[Ofbyld:0057MC.jpg|right|thumb|250px|Kommodus, Museum Capitolani]]
'''Kommodus''', folút yn it [[Latyn]]: '''Marcus Aurelius Commodus Antoninus''', ([[31 augustus]] [[161]] – [[31 desimber]] [[192]]) wie [[Romeinske keizers|keizer]] fan it [[Romeinske Ryk|Rome]] tusken [[177]] en [[192]], wêrfan trije jier tegearre mei syn heit, [[Markus Aurelius]]. Neffens de de klassike, nei alle gedachten partidige skiedskriuwerij fan de [[Historia Augusta]] - wurdt er beskôge as yn fan de minste keizers fan it [[Romeinske Ryk]]. Yn alle gefallen wie de Romeinske [[Senaat (Rome)|Senaat]] min te sprekken oer him.
==Skiednis==
=== Jeugd ===
Komodus wie de njoggende en ienich oerlibjende soan fan [[Markus Aurelius]] en [[Faustina de Jongere|Faustina]]. Hy waard berne yn [[Lanuvium]], [[Itaalje]] yn augustus [[161]]. Fan syn ierste jeugd ôf waard troch syn heit soarge dat er de best mooglike oplieding krige. De ferneamde arts [[Klaudius Galenus]] hie him as pasjint. Hy krige de titel ''Caesar'' doe't er fiif jier âld wie, wat betsjutte dat er fan dat stuit ôf offisjeel opfolger wie fan syn heit, dy't dêrmei ôfwike fan de tradysje sûnt keizer [[Nerva]], om in adoptyfsoan as opfolger te keazen (sjoch [[Adoptyfkeizers]]).
Op de
[[Ofbyld:Commodus - Cologne.jpg|thumb|right|200px|Kop fan jonge Kommodus, [[Romeinsk-Germaansk museum|Römisch-Germanisches Museum]], [[Keulen]].]]
[[Ofbyld:Kunsthistorisches Museum Vienna June 2006 024.jpg|thumb|right|200px|
=== Earste jierren as keizer ===
Yn [[177]] krige Kommodus de titel [[Augustus (titel)|Augustus]] en waard dêrtroch meikeizer fan it Romeinske Ryk, tagelyk mei syn heit. Yn itselde jier troude hy mei [[Bruttia Krispina|Krispina]]. Nei de dea fan syn heit yn [[180]] krige Kommodus de folsleine macht as keizer. Syn offisjele namme waard '''Marcus Aurelius Antoninus Commodus''', mar dizze namme wurdt letter wer feroare. Sûnt [[180]] die hy syn bêst om de frede yn it Ryk te bewarjen en beëinige de ekspânsje
=== Komplot ===
Neffens de skiedskriuwers fan de tredde en fjirde ieu [[Kassius Dio]], [[Herodianus]] en de anonime skriuwer fan de [[Historia Augusta]] soe de nije keizer net
It bewâld fan Kommodus soe it keizerryk teistere hawwe en oeral brutsen protesten út, ek
=== Terreur ===
Yn de rin fan jierren soe de waansin fan Kommodus him sa dúdlik manifestearre hawwe dat it
=== Grutheidswaan ===
It omtinken foar it regear waard stadichoan minder by Kommodus as
=== Ein ===
Op de ein fan syn bewâld makke Kommodus it hieltyd bonter. Sa makke Kommodus yn 192 bekend dat er by de wichtige de eveneminten dy't dat jier op it program stienen Nijjiersdei [[193]], as gladiator optrede soe om sadwaande it nije [[Consul (Rome)|consulaat]] te begjinnen. De senaat wie der sa ferûntweardige oer dat in kloft senatoren beslute dat hy ûnder gjin beding de kâns krige mocht de de plechtige tradisjonele seremoanjes te ûnthilligen. Der waard snel mar tige krekt in komplot makke om him út de wei te romjen en op âldjiersjûn waard hy troch sy byfrou Marsia fergiftige en, om der wis fan te wêzen dat hy it net oerlibbe soe, waard hy ek noch wurge troch in ynhierde atleet, Narsissus. Jûchjend ûntfong de opteine senaat it berjocht fan syn dea en spruts in ''[[damnatio memoriae]]'' (ferflokking fan syn oantins) út. Noch gjin trije jier letter waard de senaat lykwols troch keizer [[Septimius Severus]] twongen de titel 'Divus' (godlik) oan de troch har ferflokte Kommodus te jaan.
| |||