Earik de Reade: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
Nije Side: {{wurk}} thumb|Gravuere fan Erik de Reade, fan Arngrímur Jónsson, 1668 '''Erik de Reade''' (Yslânsk: ''Eiríkr Rauði'', Noarsk: ''Eirik Raude'')... |
wurk |
||
Rigel 1:
{{wurk}}
[[Ofbyld:Eric the Red.png|thumb|Gravuere fan Erik de Reade, fan Arngrímur Jónsson, 1668]]
[[Ofbyld:Eirik-Raudes Groenland.jpg|thumb|It Grienlân fan Erik de Reade]]
'''Erik de Reade''' ([[Yslânsk]]: ''Eiríkr Rauði'', [[Noarsk]]: ''Eirik Raude'') (Jæren [yn Sola?] [[Noarwegen]], ±[[950]] - [[Grienlân]], [[1003]]) wie de stichter fan de earste [[Skandinaavje|Skaninavyske]] [[delsetting]] op it eilân dat hjoeddedei [[Grienlân]] hjit. Grienlân waard doe al bewenne troch [[Inuit]] (eskimo's). Neffens de Yslânske tradysje waard Erik berne yn [[Noarwegen]] as soan fan Thorvald Asvaldsson (''Þórvaldur Ásvaldsson'') en waard dêrom ek wol Erik Thorvaldsson (''Eiríkur Þórvaldsson'') neamd. Hy wurdt Erik de Reade neamd fanwege syn reade hier.
== Biografy ==
Om 960 hinne waard Erik syn heit twongen om Noarwegen te ferlitten fanwege on tal [[moard]]en. De famylje sette him nei wenjen yn it noardwesten fan [[Yslân]]. Erik huwde met de rijke Thjodhild en verhuisde naar het Haukadal bij de [[Breiðafjörður]] [[fjord]], totdat hij in 982 voor drie jaar [[Ferbanning|ferbanne]] fanwege it deadwaan fan in buorman dy't earder in tal fan Erik syn slaven ombrocht hie. Hij besloot op zoek te gaan naar een land ten westen van IJsland, dat eerder gezien was door ene Gunnbjörn, die het de naam "Gunnbjarnarsker" ("Gunnbjörns riffen") had gegeven.
Volgens de ''[[Eiríks saga rauða]]'' '(Ferhaal fan Erik de Reade)' bracht hij de drie jaar van zijn verbanning door met het verkennen van de Groenlandse kust, en keerde terug naar IJsland met sterke verhalen over dit nieuw gevonden land. Met een groot aantal [[Pionier|kolonisten]] ging hij in [[985]] opnieuw naar Groenland en stichtte daar twee [[koloanje (staatkundig)|koloanjes]] aan de westkust; de [[Eastlike Delsetting]] (by de súdkaap) noemde hij ''Eystribygð'' en de [[Westlike Delsetting]] (in de buurt van het huidige [[Nuuk]]) ''Vestribygð''. In Eystribygð bouwde hij voor zichzelf de bûtenpleats [[Brattahlíð]], tichteby wat no [[Narsarsuaq]] is. Zijn titel was die van "heechste haadman" fan Grienlân. Men ondernam de kolonisatie met 25 [[Wytsingeskip|skippen]], waarvan er veertien de reis volbrachten; van de andere elf keerden er een aantal terug, terwijl de rest op zee ten onder ging.
De kolonie floreerde en groeide tot meer dan 3000 inwoners. Bij de oorspronkelijke groep voegden zich [[Ymmigraasje|ymmigrant]]en die het overbevolkte IJsland ontvluchtten. Eén groep immigranten bracht in [[1002]] een (ûnbekende) ziekte met zich mee, zodat de kolonie door een [[epidemie]] gedecimeerd werd. Veel leiders kwamen om, waaronder in de winter van [[1003]] Erik zelf. Toch bleek de kolonie in staat zich te herstellen, en ze bleef bestaan totdat de [[kleine ijstijd]] haar tenslotte wegvaagde in de [[15e ieu]], niet lang voordat [[Christoffel Columbus]] de definitieve ontdekking van Amearika in [[1492]] op zijn naam bracht.
== Neisieten ==
Erik soe fjouwer bern hân hawwe: in dochter, [[Freydís Eiríksdóttir]] en trije soannen, [[Leif Eriksson|Leif Eríksson]] (ek wol: Leifur Eiríksson, de [[ûntdekkingsreizger]] dy't op de eastkust fan [[Kanada]] bedarre), [[Thorvald Eriksson]] (Þorvald Eiríksson) en [[Thorstein Eriksson]] (Þorsteinn Eiríksson). Erik wie in [[Heiden|heiden]]; syn soan Leif hat it [[Kristendom|kristlike]] leauwen oannaam.
== Keppelings om utens ==
* {{en}} [http://www.biographi.ca/009004-119.01-e.php?&id_nbr=207 Biografy by ''Dictionary of Canadian Biography Online'']
* {{en}} [http://www.archaeology.org/online/features/greenland/ "It lot fan de Grienlânske Wytsingen"]
[[Kategory:Wytsingen]]
| |||
