Stomme film

In stomme, swijende of stille film is in film dêr’t allinnich it byldsynjaal yn foarkomt. Earst yn 1927 waard it mei de yntroduksje fan de lûdsfilm mooglik om lûd en byld syngroan ôf te spyljen.

Om it missen fan lûd op te heinen, kamen yn in stomme film teksten foar dy’t de situaasje op it skerm ferdúdliken of de dialooch werjûne. Ek ûndertiteling wie noch net mooglik, dus de filmbylden waarden ôfwiksele mei skermfoljende buordsjes dêr’t de tekst op stie; de tuskentitels.

Soms waard in eksplikateur brûkt, immen dy’t sei wat sein waard en dy’t begeliedende lûden makke. Sa’n eksplikateur wie in artyst op himsels. As yn de film bygelyks immen in moter oanslingere, dan draaide de eksplikateur mei in rattel. Foel der wat, dan sloech de eksplikateur in klappende stôk op ‘e tafel, de slapstick, dy’t syn namme oan dit sjenre film joech. In goede eksplikateur wist sekuer hoe’t de film gie, sadat er op ‘e tiid de helpmiddels foarhannen hie om lûden mei te meitsjen. Fierder waard de film faak mei muzyk begelaat troch in (lyts) orkest dat yn in orkestbak siet, sa leech dat it publyk har net seach, mar se sels it skerm noch wol sjen koene of gewoan njonken it skerm. Fan in hielendal stomme film hat dêrom winlik nea echt sprake west.

In soad grutheden fan de stomme film seagen nei de yntroduksje fan de lûdsfilm in ein oan harren filmkarriêre kommen; de aktearstyl fan de stomme film wie foar in grut part net geskikt foar in lûdsfilm. Akteurs mei in lange karriêre yn de stomme film hiene faak muoite mei de omskeakeling. Se bleaune tefolle oan it âlde hingjen, in troch lichemstaal en gesichtsútdrukkings útmakke aktearstyl. Yn oare gefallen kompinsearren se krekt tefolle, wat in ‘stiif’ resultaat opsmiet, of se hiene muoite mei de timing wêrtroch petearen net floeiend ferrûnen.

Lûdsfilms blieken minder maklik te ferkeapjen oan oare lannen troch de taalbarriêre. By de stomme films wie it mar in kwestje fan it ferfangen fan de tuskentitels, by de lûdsfilm wie dat problematysker. Inkeld keazen se derfoar om in film tagelyk yn twa of mear talen op te nimmen, bygelyks Der blaue Engel (1930) dy’t yn it Dútsk en it Ingelsk opnommen waard.^[1]

Inkelde grutheden fan de stomme film

Yn Nederlân (of ôfkomstich út Nederlân):

Inkelde stomme films

mei regisseur en jier:

La sortie des usines Lumière, Bruorren Lumière, 1895
Quo Vadis, Ferdinand Zecca, 1902
Le voyage dans la lune, Georges Méliès, 1902
The Great Train Robbery, Edwin S. Porter, 1903
La presa di Roma, Filoteo Alberini, 1905
Ben Hur, Sidney Olcott, 1907
Quo vadis, Enrico Guazzoni (Italië), 1912
From the Manger to the Cross, Sidney Olcott, 1912
Cabiria, Giovanne Pastrone, 1914
The Perils of Pauline, Louis J. Gasnier & Donald MacKenzie 1914
The Birth of a Nation, D. W. Griffith, 1915
Intolerance, D.W. Griffith, 1916
Cleopatra, J. Gordon Edwards, 1917
Rebecca of Sunnybrook Farm, Marshall Neilan, 1917
Das Cabinet des Dr. Caligari, Robert Weine, 1920
Der Golem, Paul Wegener, 1920
Nosferatu, Friedrich Wilhelm Murnau, 1922
Safety Last!, Harold Lloyd, 1923
The Thief of Bagdad, Douglas Fairbanks, 1924
Sherlock Jr., Buster Keaton, 1924
Greed, Erich von Stroheim, 1924
Pantserkruiser Potemkin, Sergej Eisenstein, 1925
The Gold Rush, Charlie Chaplin, 1925
The Phantom of the Opera, Lon Chaney, 1925
The Big Parade, King Vidor, 1925
Faust, Friedrich Wilhelm Murnau, 1926
Sparrows, Mary Pickford, 1926
The Lodger: A Story of the London Fog, Alfred Hitchcock, 1927
The General, Buster Keaton, 1927
Sunrise, Friedrich Wilhelm Murnau, 1927
Metropolis, Fritz Lang, 1927
La Passion de Jeanne d'Arc, Carl Theodor Dreyer, 1928
Die Büchse der Pandora, Georg Wilhelm Pabst, 1929
De man met de camera, Dziga Vertov 1929
De aarde, Oleksandr Dovzjenko 1930
The Artist, Michel Hazanavicius 2011

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

↑ "Der Blaue Engel (1930)", Films de France (2005)

[1] "Der Blaue Engel (1930)", Films de France (2005)

[1]