Groß-Rosen
Groß-Rosen (Poalsk: Rogoźnica) yn Neder-Sileezje wie yn de Twadde Wrâldkriich in Dútsk konsintraasjekamp. It tichteby lizzend stedsje heart no oan Poalen, mar foar 1945 by Dútslân. Yn 1940 tsjinne it noch as satellytkamp foar de regio Sachsenhausen. In jier letter waard it kamp fan de nazi's ta konsintraasjekamp makke, dêr't benammen Joaden fêstset waarden. It plak fan it kamp waard troch Albert Speer keazen fanwege it pleatslik oanwêzige granyt dat nedich wie foar de bou fan de nije haadstêd Germania.
.jpg)
Politike finzenen
bewurkje seksjeYn 1942 waard Groß-Rosen oanwiisd as Nacht und Nebel-kamp. Der binne doe tsientallen Nederlânske politike finzenen, fral kommunisten, om it libben kaam. Yn 1969 waarden de 109 Nederlân oerlibbenen fan de Nacht und Nebel-aksje dy't nei Natzweiler yn Frankryk deportearre wiene ûnderskieden mei it Borstkruis van de Stichting Vriendenkring van oud-Natzweilers, ek wol "Nacht-und-Nebel-Herdenkingskruis van de Stichting Vriendenkring van oud-Natzweilers 1940-1945-kruis" neamd. De Nederlânske oerlibbenen fan Groß-Rosen waard gjin dekoraasje foar ynsteld.
Ferneamde finzenen
bewurkje seksje- Boris Braun, Kroätysk heechlearaar
- Simon Wiesenthal, nazyjager
Subkampen
bewurkje seksjeGross-Rosen bestie lang om let út sa'n sechtich (neffens guon boarnen oant hûndert [1]) subkampen, dy't ferspraat wiene oer Neder-Sileezje yn it easten fan it Dútslân fan doe en it tichteby lizzende Sudetenland. Totaal hawwe benei 125.000 minsken yn Groß-Rosen fêstsitten. Troch it bealchjen yn it stiengat en de strieminne behanneling stoaren der 40.000 fan harren, foardat it Reade Leger it kamp 14 febrewaris 1945 befrijde.
Der waarden totaal goed 500 frouljus kampwachters oplaat dy't yn it Gross-Rosenkompleks tsjinne hawwe.
It subkamp Brněnec ûnder de Tsjecho-Slowaakske stêd Brünnlitz sieten de joaden fêst dy't troch Oskar Schindler rêden waarden.
| Subkamp - doetiidske namme (lân) | Tsjintwurdige namme (lân) | Geokoördinaten |
|---|---|---|
| Aslau (DE) | Osła (PL) | 51.317, 15.75 |
| Bautzen (DE) | Bautzen (DE) | 51.180968, 14.428116 |
| Bernsdorf (CS) | Bernartice (okres Písek) (CZ) | 49.370289, 14.37747 |
| Birnbäumel (DE) | Gruszeczka (PL) | 51.4738989064778, 17.1640777587891 |
| Görlitz (DE) | Görlitz (DE) | 51.153139, 14.975297 |
| Bad Warmbrunn (DE) | Cieplice Slaskie Zdrój (PL) | 50.870066, 15.684884 |
| Bolkenhain (DE) | Bolków (PL) | 50.921559, 16.11436 |
| Brandhofen (DE) | Spohla (DE) | 51.404795, 14.2678 |
| Breslau-Lissa (DE) | Wroclaw (PL) | 51.11, 17.03 |
| Breslau I und II (DE) | Wroclaw (PL) | 51.11, 17.03 |
| Breslau-Hundsfeld (DE) | Wroclaw (PL) | 51.11, 17.03 |
| Brieg (DE) | Brzeg (PL) | 50.849998, 17.469999 |
| Brünnlitz (CS) | Brněnec (CZ) | 49.6234444202973, 16.5248966217041 |
| Bunzlau I und II (DE) | Boleslawiec (PL) | 51.259998, 15.56 |
| Christianstadt (DE) | Krzystkowice (PL) | 51.798953, 15.235579 |
| Dyhernfurth I und II (DE) | Brzeg Dolny (PL) | 51.27, 16.739999 |
| Dörnhau (Riese) (DE) | Kolcach (PL) | 50.6646961949819, 16.3946914672852 |
| Erlenbusch (Riese) (DE) | Olszyncu (PL) | 50.717, 16.367 |
| Falkenberg (Riese) (DE) | Sokoleč (PL) | 50.65, 16.46 |
| Freiburg (DE) | Świebodzice (PL) | 50.86, 16.329999 |
| Friedland (DE) | Mieroszów (PL) | 50.66849, 16.200605 |
| Fünfteichen (DE) | Miloszyce (PL) | 51.0526176322973, 17.3134231567383 |
| Fürstenstein (Riese) (DE) | Ksiaz (PL) | 52.63, 18.25 |
| Gabersdorf (CS) | Libec (CZ) | 50.5857162430775, 15.9473419189453 |
| Gablonz (CS) | Jablonec nad Nisou (CZ) | 50.729999, 15.159999 |
| Gassen (DE) | Jasień (PL) | 51.7523272717487, 15.0107574462891 |
| Gebhardsdorf (DE) | Giebultów (PL) | 50.15, 19.88 |
| Geppersdorf (DE) | Milecice (PL) | 51.01559, 15.52761 |
| Grafenort (DE) | Gorzanów (PL) | 50.353415, 16.568302 |
| Grulich (DE) | Kraliky (CZ) | 50.080001, 16.77 |
| Gräben (DE) | Grabina/Strzegom (PL) | 50.960089142779, 16.3459610939026 |
| Großkoschen (DE) | Großkoschen (DE) | 51.494406, 14.064268 |
| Grünberg II (DE) | Zielona Góra (PL) | 51.939998, 15.489999 |
| Grünberg I (DE) | Zielona Góra (PL) | 51.939998, 15.489999 |
| Guben (DE) | Guben (DE) | 51.95224, 14.714819 |
| Halbau (DE) | Iłowa (PL) | 51.49683, 15.19736 |
| Halbstadt (CS) | Meziměstí (CZ) | 50.619998, 16.25 |
| Hartmannsdorf (DE) | Miloszow (PL) | 51.0055460846572, 15.2485084533691 |
| Hirschberg (DE) | Jelenia Góra (PL) | 50.909999, 15.729999 |
| Hohenelbe | Vrchlabí (CZ) | 50.619998, 15.609999 |
| Kaltwasser (Riese) (DE) | Zimna Wódka (PL) | 50.433, 18.317 |
| Kamenz (DE) | Kamenz (DE) | 51.268215, 14.09391 |
| Kittlitztreben (DE) | Kotlicki Trebin (PL) | 51.38, 15.6 |
| Klein-Radisch (DE) | Klein-Radisch (DE) | 51.342024, 14.645495 |
| Kleinschönau / Zittau (DE) | Sieniawka (PL) | 50.8972949294088, 14.8447608947754 |
| Kratzau (CS) | Chrastava (CZ) | 50.819999, 14.97 |
| Kurzbach (DE) | Bukowice (powiat Milicki) (PL) | 51.3956980631563, 17.3681831359863 |
| Kunnerwitz (DE) | Kunnerwitz (DE) | 51.1179364451665, 14.9362993240356 |
| Landeshut (DE) | Kamienna Góra (PL) | 50.79, 16.03 |
| Langenbielau I (DE) | Bielawa (PL) | 50.689998, 16.61 |
| Langenbielau II (DE) | Bielawa (PL) | 50.689998, 16.61 |
| Lärche (Riese) (DE) | Glinica (PL) | 50.733, 16.333 |
| Lauban (DE) | Giebultow (PL) | 50.15, 19.88 |
| Libau (DE) | Lubawka (PL) | 50.70697, 15.99748 |
| Ludwigsdorf (DE) | Bojanice (PL) | 50.7772869007486, 16.5024948120117 |
| Mittelsteine (DE) | Scinawka Srednia (PL) | 50.52, 16.5 |
| Märzbachtal (Riese) (DE) | ? (PL) | 50.6800901249347, 16.4125442504883 |
| Merzdorf (DE) | Marciszów (PL) | 50.8451884330723, 16.0269927978516 |
| Morchenstern (CS) | Smržovka (CZ) | 50.740001, 15.239999 |
| Niederoderwitz (DE) | Niederoderwitz (DE) | 50.9523712294541, 14.7244262695312 |
| Niesky (DE) | Niesky (DE) | 51.2962760949399, 14.8219299316406 |
| Neusalz an der Oder (DE) | Nova Sol (PL) | 51.810001, 15.71 |
| Neuhammer (DE) | Nowa Kuznia (PL) | 51.393100666418, 15.8197975158691 |
| Ober Altstadt (CS) | Horní Staré Mesto / Trutnov (CZ) | 50.569999, 15.899999 |
| Oberwüstegiersdorf (Riese) (DE) | Gluszyca Gorna (PL) | 50.66, 16.38 |
| Peterswaldau (DE) | Pieszyce (PL) | 50.720001, 16.59 |
| Parschnitz (CS) | Trutnov (CZ) | 51.2962760949399, 14.8219299316406 |
| Reichenau (CS) | Rychnov u Jablonce nad Nisou (CZ) | 50.6849302821149, 15.1480865478516 |
| Rennersdorf (DE) | Rennersdorf (DE) | 51.0182633534823, 14.7887992858887 |
| Rauscha (DE) | Ruszów (PL) | 51.412793, 15.17469 |
| Sackisch (DE) | Zakrze (PL) | 50.43333, 16.25 |
| Schatzlar (CS) | Žacléř (CZ) | 50.6644785767519, 15.9087181091309 |
| Schlesiersee (DE) | Slawa (PL) | 51.882271, 16.078831 |
| St. Georgenthal (CS) | Jiřetín pod Jedlovou (CZ) | 50.9947431179034, 14.5661544799805 |
| Säuferwassertal des Baches Klobia (Riese) / Kaltwasser (DE) | Zimna (PL) | 50.433, 14.317 |
| Tannhausen und Zentralrevier (Riese) (DE) | Jedlinka (PL) | 50.7, 16.37 |
| Treskau (DE) | Owińska (PL) | 52.51, 16.98 |
| Waldenburg (DE) | Wałbrzych (PL) | 50.779998, 16.28 |
| Weißwasser / Lausitz (DE) | Weißwasser (DE) | 51.502306, 14.634685 |
| Weißwasser / Mähren (DE) | Bila Voda (CZ) | 50.0200937192332, 16.7460823059082 |
| Wiesau (DE) | Laka (PL) | 51.2992814807878, 15.5706310272217 |
| Wolfsberg / Wüstewaltersdorf (Riese) (DE) | Walim (PL) | 50.6981973660456, 16.4417266845703 |
| Wüstenröhrsdorf (Gräfisch-Röhrsdorf) (DE) | Rędziny (powiat Częstochowski) (PL) | 50.68, 19.86 |
| Wüstewaltersdorf (Riese) (DE) | Walim (PL) | 50.6981973660456, 16.4417266845703 |
| Wüstegiersdorf (Riese) (DE) | Głuszyca (PL) | 50.66, 16.38 |
| Zillerthal-Erdmannsdorf (DE) | Mysłakowice (PL) | 50.85, 15.77 |
Literatuer yn 't Nederlânsk
bewurkje seksje- W.L. Harthoorn, Verboden te sterven. (kommunist en NN-finzene)
- J. Teunissen, Mijn belevenissen in de Duitse concentratiekampen. (lid fan De Geuzen, gjin NN-finzene)
Keppelings om utens
bewurkje seksje| Boarnen, noaten en/as referinsjes: |