Biskoppen fan Utert

Oer de earste biskoppen fan it Prinsbisdom Utert bestiet net folle wissichheid. Willibrord hie syn sit yn Utert as aartsbiskop fan de Friezen, mar in organisearre bisdom Utert skynt pas sûnt Alfrik I (± 776) bestien te hawwen. Yn 795 waard it bisdom Utert suffragaanbisdom fan it aartsbisdom Keulen, en dêrmei wie de tsjerklike yndieling fan de Noardlike Nederlannen foar iuwen fêstlein.

It bisdom Utert

De Stift

Sûnt de 8e iuw krigen de biskoppen fan Utert hieltyd mear wrâldske macht trochdat hja gebieten yn lien krigen fan de Dútske keizer. Yn 1024 krige Adelbold II de greeflike rjochten oer Drinte, wêrtroch't de biskoppen foarsten waarden binnen it Hillige Roomske Ryk. Harren wrâldske gebiet, de Stift Utert, foel úteinlik rûchwei gear mei de hjoeddeiske provinsjes Utert, Oerstift (Oerisel) en Drinte.

Fan 1423 oant 1448 die him it Utertske Skisma foar, wêrtroch't der feitlik twa biskoppen tagelyk wienen. Yn 1528 waard it bisdom sekularisearre, doe't biskop Hindrik II fan Beieren de wrâldske macht ôfstean moast oan Karel V. Dit betsjutte de ein fan de Stift.

Herfoarmings

By de tsjerklike herfoarming fan 1559 waard Utert ta aartsbisdom ferheft. Dit Aartsbisdom Utert hie doe as suffragaanbisdommen de bisdommen Dimter, Haarlim, Ljouwert, Grins en Middelburch. Nei de dea fan aartsbiskop Frederik Schenck van Toutenburch yn 1580 en it ferbod op útoefening fan it katolike leauwen, stelden de Spanjerts al noch twa kear in nije aartsbiskop oan, mar dy libben yn ballingskip. Nei 1602 waard it gebiet fan it aartsbisdom Utert bestjoerd troch in apostolysk fikaris as haad fan de Hollânske Sinding; dizze waard meastal ek ta aartbiskop in partibus infidelium beneamd.

Twa aartbiskoppen

Sûnt it Ald-katolike skisma fan 1723 hat Utert in Ald-katolike aartsbiskop. Der waard sûnt dat jier gjin apostolysk fikaris mear beneamd; as ficesuperior fan de Hollânske sinding waard de nuntius yn Brussel oansteld, sûnt 1829 de internuntius yn De Haach. Yn 1853 kaam it werstel fan de biskoplike hiërargy yn Nederlân. Sûnt dy tiid is Utert sit fan de roomsk-katolike aartsbiskop (metropolyt) fan de Nederlânske tsjerkeprovinsje. Utert is dêrmei it sit fan twa aartsbiskoppen, fan twa katolike tsjerken.

Katedraal

Oer de earste Utertske tsjerkjes dy't as katedraal tsjinst dienen bestiet net folle wissichheid. Fan de 10e iuw oant de Herfoarming hienen de Utertske biskoppen sit yn de Dom, dy't wijd wie oan Sint-Maarten. De hjoeddeiske roomsk-katolike aartsbiskop hat syn sit yn de Sint-Katarinakatedraal, de Ald-katolike aartsbiskop yn de Sint-Gertrudiskatedraal.

Machthawwers

Biskoppen

Namme	Perioade	Opmerkings
Willibrord	695 - 739	Hillige. Aartsbiskop fan de Friezen mei in sit yn Utert.
Bonifatius	739 - 754	Heilige. Aartsbisschop fan de East-Franken. Lieder fan de Utertske tsjerke. Dea dien.
Wera	739? - 752	Unwis. Nei alle gedachten naam er as wijbiskop de lieding fan de Utertske tsjerke waar
Eoban	753 - 754	Unwis. Nei alle gedachten naam er as wijbiskop de lieding fan de Utertske tsjerke waar.
Gregoarius	754 - 776	Hillige. Lieder fan de Utertske tsjerke, mar gjin biskop.
Alfrik I	sa. 776 - 784	Hillige. Ek wol Alberik neamd.
Diederd	± 784 - ±790
Hamakar	± 790 - 806
Rikfried	806 - 815/816
Freark I	815/816 - 835/837	Hillige. Fermoarde.
Alfrik II	838 - 844	Ek wol Alberik neamd.
Einhard	± 845
Liudger	sa. 848 - ± 854
Hunger	± 854 - 866	Hillige. Untflechte Utert
Alfried	± 866 - 867/879	Regearre yn ballingskip.
Adelbold I	867/879 - 898	Ek wol Odilbald neamd. Regearre yn ballingskip.
Egilbert	899	Ek wol neamd Engelbert of Egibold. Regearre yn ballingskip.
Redbad	899 - 917	Hillige. Regearre yn ballingskip.
Balderik	918 - 975	Kaam werom nei Utert.
Folkmar	976 - 990	Ek neamd Poppo.
Boudewyn I	990 - 995
Ansfried	995 - 1010	Hillige.
Adelbold II	1010 - 1026	Krige as earste biskop greeflike rjochten.
Bernold	1027 - 1054	Hillige.
Willem I	1054 - 1076
Koenraad	1076 - 1099	Fermoarde.
Burchard	1100 - 1112
Godebald	1114 - 1127
Andries fan Kuik	1128 - 1139
Hartbert fan Bierum	1139 - 1150
Herman fan Horne	1150 - 1156
Godfried fan Renen	1156 - 1178
Boudewijn II fan Hollân	1178 - 1196
Arnold I	1196 - 1197
Durk I fan Hollân (biskop)	1196 - 1197	Oant 1197 tsjinbiskop.
Dirk II fan Are	1197 - 1212
Otto I fan Gelre	1212 - 1215
Otto II fan Lippe	1216 - 1227
Wilbrand fan Aldenboarch	1227 - 1233	Oerpleatst fanút Paderborn.
Otto III fan Hollân	1233 - 1249
Gozewyn fan Randeraad	1249 - 1250	Kandidaat-biskop
Hindrik I fan Fianden	1249 - 1267
Jan I fan Nassau	1268 - 1290	Elekt. Ofsetten troch Nikolaas IV.
Jan II fan Sierk	1291 - 1296	Oerpleatst nei Toul.
Willem Berthout	1296 - 1301
Adolf fan Waldek	1301	Kandidaat-biskop. Waard biskop fan Luik.
Guy fan Avesnes	1301 - 1317
Freark II fan Sierk	1317 - 1322
Jakob fan Oudshoorn	1322
Jan fan Bronkhorst	1322	Kandidaat-biskop.
Jan III fan Diest	1322 - 1340
Jan fan Bronkhorst	1341	Kandidaat-biskop.
Nicolaas Capoccy	1341	Luts him werom. Waard biskop fan Urgel en fan Frascaty.
Jan IV fan Arkel	1342 - 1364	Oerpleatst nei Luik.
Jan V fan Virneburg	1364 - 1371	Oerpleatst fan Münster wei.
Sweder fan Uterlo	1371	Kandidaat-biskop.
Arnold II fan Horne	1371 - 1378	Oerpleatst nei Luik.
Reinoud fan Vianen	1378 - 1380	Tsjinbiskop.
Floris fan Wevelinkhoven	1378 - 1393	Oerpleatst fan Münster wei.
Freark III fan Blankenheim	1393 - 1423	Oerpleatst fan Straatsburch wei.
Rabanus fan Helmstatt	1424 - 1425	Luts him werom. Biskop fan Spiers en letter aartsbiskop fan Trier.
Sweder fan Kulemboarch	1423 - 1432	Oant 1425 tsjinbiskop
Rudolf fan Diepholt	1423 - 1455	Oant 1432 tsjinbiskop
Walraven fan Meurs	1434 - 1448	Tsjinbiskop. Waard biskop fan Münster.
Gijsbrecht fan Brederode	1455 - 1456	Elekt. Ofset.
David fan Boergonje	1456 - 1496	Oerpleatst fan Terwaan wei.
Engelbert fan Kleef	1482 - 1483	Ruwaard.
Frederik IV fan Baden	1496 - 1517	Ofset.
Filips fvan Boergonje	1517 - 1524
Hindrik II fan Beieren	1524 - 1529	Elekt. Droech de wrâldske macht yn de Stift oer oan Karel V en joech syn sit op. Ek biskop fan Worms en Freising.
Willem III fan Enckenvoirt	1529 - 1534	Kardinaal sûnt 1523. Ek biskop fan Tortosa.
George fan Egmond	1534 - 1559

Aartsbiskoppen

Namme	Perioade	Opmerkings
Freark V Schenck fan Toutenburch	1559 - 1580
Herman fan Rennenberg	1580 - 1585	Beneamd, mar net yn funksje komd.
Jan fan Bruhesen	1592 - 1600.	Beneamd, mar net yn funksje komd.

Apostolysk fikarissen

Namme	Perioade	Opmerkings
Sasbout Vosmeer	1602 - 1614	Titulêr aartsbiskop fan Filippi.
Philippus Rovenius	1614 - 1651	Titulêr aartsbiskop fan Filippy.
Jacobus de la Torre	1651 - 1661	Titulêr aartsbiskop fan Efese.
Boudewijn Catz	1662 - 1663	Titulair aartsbiskop fan Filippy.
Johannes fan Neercassel	1663 - 1686	Titulêr biskop fan Kastoarje.
Petrus Codde	1688 - 1702	Titulêr aartsbiskop fan Sebaste. Skorst troch paus Clemens XI.
Theodorus de Kock	1702 - 1704	Gie ôf op fersyk fan Rome.
Gerhard Potcamp	1705
Adam Daemen	1707 - 1717	Titulêr aartsbiskop fan Adrianopel. Gie ôf.
Johannes fan Bijlevelt	1717 - 1727

Ald-katolike aartsbiskoppen

Namme	Perioade	Opmerkings
Cornelius Steenoven	1723 - 1725
Cornelius Johannes Barchman Wuytiers	1725 - 1733
Theodorus fan der Croon	1733 - 1739
Petrus Johannes Meindaerts	1739 - 1767
Walter fan Nieuwenhuisen	1768 - 1797
Johannes Jacobus fan Rhijn	1797 - 1808
Willibrord fan Os	1814 - 1825
Johannes fan Santen	1825 - 1858
Henricus Loos	1858 - 1873
Johannes Heykamp	1874 - 1892
Gerardus Gul	1892 - 1920
Franciscus Kenninck	1920 - 1937
Andreas Rinkel	1937 - 1970
Marinus Kok	1970 - 1981
Antonius Jan Glazemaker	1982 - 1999
Joris Vercammen	Sûnt 2000

Ficesuperiores fan de Hollânske Sinding yn Brussel

Namme	Perioade	Opmerkings
Joseph Spinelly	1727 - 1731
Vincentius Montalto	1731 - 1732
Silvester Valenty Gonzaga	1732 - 1736
Fransiskus Goddard	1736 - 1737
Lucas Melchior Tempy	1737 - 1743
Petrus Paulus Testa	1744
Ignatius Crivelly	1744 - 1755
Carolus Molinari	1755 - 1763
Bartholomeus Soffredmi	1763
Thomas Maria Ghilini	1763 - 1775
Joannes Antonius Maggiora	1775 - 1776
Ignatius Busca	1776 - 1785
Michael Causati	1785 - 1786
Antonius Felix Zondadari	1786 - 1790
Caesar di Brancadoro	1792 - 1794
Ludovicus Ciamberlani	1794 - 1828	Bestjoerde fan Münster en Amsterdam út.

Ficesuperiores fan de Hollânske Sinding yn De Haach

Nammem	Perioade	Opmerkings
Franciscus Capacciny	1829 - 1831
Antonius Antonuccy	1831 - 1841
Innocentius Ferriery	1841 - 1847
Joannes Zwijsen	1847 - 1848
Carolus Belgrado	1848 - 1853

Roomsk-katolike aartsbiskoppen

Namme	Perioade	Opmerkings
Joannes Zwijsen	1853 - 1868	Teffens biskop fan De Bosk.
Andreas Ignatius Schaepman	1868 - 1882
Petrus Matthias Snickers	1883 - 1895	Foarhinne biskop fan Haarlim.
Henricus fan de Wetering	1895 - 1929
Joannes Henricus Gerardus Jansen	1930 - 1936
Johannes de Jong	1936 - 1955	Kardinaal sûnt 1946.
Bernardus Johannes Alfrink	1955 - 1975	Kardinaal sûnt 1960.
Johannes Willebrands	1975 - 1983	Kardinaal sûnt 1969.
Adrianus Johannes Simonis	1983 - 2007	Foarhinne biskop fan Rotterdam. Kardinaal sûnt 1985.
Willem Jacobus Eijk	Sûnt 2008	Foarhinne biskop fan Grins-Ljouwert. Kardinaal sûnt 2012.

Boarnen

• De Katholieke Encyclopaedie (Amsterdam, 1938)
• J.E.A.L. Struick Utrecht door de eeuwen heen (Utert / Antwerpen, 1971)
• M.Chr.M. Molenaar / G.A.M. Abbink Dertienhonderd jaar bisdom Utrecht (Baarn, 1995)
• C. Dekker (red.) Geschiedenis van de provincie Utrecht (Utert, 1997)
• R.E. de Bruin e.a. (red.) Een paradijs vol weelde. Geschiedenis van de stad Utrecht (Utert, 2000)