Drûdel

In drûdel is in soarte riedsel en wurdspultsje dêr't letters in wurd foarstelle. It wurd 'drûdel 'komt fan it Ingelske droodle, in gearlûking fan 'doodle' ('krabbele tekeninkje') en riddle ('riedsel'). Drûdels hawwe as puzelsoarte wat fan de ferburgen betsjuttings fan kryptogrammen mar lykje ek wol wat op in rebus.

Foarbylden fan drûdels:
r-om-er en heal-oer-e

Letters

Yn de measte drûdels binne de ûnderlinge posysje fan de letters belangryk. Ferhâldingswurden lykas 'yn, op, ûnder, tusken, oer, efter' en 'boppe' wurde faak brûkt. Yn de puzels fan Dr. Denker yn de Ljouwerter Krante steane neist byldkrypto’s ek drûdels. Yn 1989 waarden Fryske drûdels publisearre yn Fryske puzelboekjes. Guon drûdels kinne ek brûkt wurde as âfkoartings yn sms-taal of ynternetjargon, lykas "88888" foar 'Drachten'.

Riedseltekening

Twa tekendrûdels:
1. Meksikaan op de fyts'
2. In baarch dy't de hoeke om giet'

In ienfâldich plaatsje dat wat yngewikkelders foarstelle moat wurdt ek drûdel neamd. De Amerikaan Roger Price samle drûdels yn syn boek Droodles (1953), mar de term 'droodles' krige letter de ek betsjutting foar oare fergelykbere fisuele riedsels. De algemiene foarm fan in tekene drûdel is in fjouwerkant mei in pear abstrakte byldeleminten. By de tekening heart in humoristyske clou. In grut rûntsje mei in lytser rûntsje deryn kin bygelyks in Meksikaan ûnder syn grutte hoed foarstelle. De drûdelfoarm as riedsel útdrukt yn fisuele foarm hat lykwols âldere woartels, bygelyks yn in tekening (indovinelli grafici) fan de Italiaanske skilder Agostino Carracci (1557-1602).

Drûdels ferskynden op ûngefear deselde plakken (kranten, paperbackkolleksjes, badkeamermuorren) yn de jierren fyftich oant santich fan de tweintichste iuw. It kommersjele súkses fan Price syn kolleksjes fan Droodles late ta de oprjochting fan de útjouwerij Price-Stern-Sloan, en ek ta de oprjochting fan in Droodles-tema spulshow, Droodles, op NBC yn 1954. Der wie ek in op droodle basearre spultsje mei de namme Mysteriosos op 'Braingames' fan HBO. Yn in rige kranteadvertinsjes waarden drûdels mei in sigarettetema brûkt foar it sigarettemerk 'Kent'. Ien fan Price syn orizjinele Droodles waard brûkt as bûtekant fan Frank Zappa syn album Ship Arriving Too Late to Save a Drowning Witch (1982). Price syn oare byskriften foar dy tekening binne ûnder mear 'Memmepiramide dy’t har poppe fiedet'. Ofbylden yn in fergelykbere styl binne te sjen yn De Lytse Prins fan Antoine de Saint-Exupery.

Krabbeltekening

It tiidwurd drûdelje betsjut ek gedachteleas tekenje of krabbelje, bygelyks by gearkomsten of oan de telefoan. Drûdelje is dan in foarm fan sketsen/tekenjen sûnder in dúdlik doel, foar immen waans tinzen earne oars binne. It binne krabbels dy’t yn ferlerne oerkes makke wurde. Faak binne it ienfâldige tekeningen, soms groeie se út ta grutte patroanen. Drûdeljen wurdt benammen dien op gearkomsten en op skoalle at learlingen de oandacht net by de les hâlde kinne. Faak begjint in drûdel yn de kantline fan in skrift of skriuwblokje, en ûntwikkelt it him fan dêrút oer it papier. Faak foarkommende drûdels binne popkes, húskes, sirkels, fjouwerkantsjes, pylkjes en geometryske foarmen.

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Drûdels mei oplossings Whatever Happened to Droodles? Whatever Happened to Roger Price?, Bowman, David (Summer 1975); The Journal of Popular Culture. 9 (1): 20–25. doi:10.1111/j.0022-3840.1975.0901_20.x A psychology of droodles Drûdel yn 3D