Goarsfûgels
De goarsfûgels of goarzen foarmje in famylje fan sjongfûgels fan de Âlde Wrâld (Jeropa, Aazje, Afrika) yn it skift fan de moskeftigen. De famylje hat mar ien skaai: Emberiza (goarzen). Foarhinne waarden ta de goarzefamylje ek de goarseftigen fan de Nije Wrâld (de Amearika’s) rekkene, mar dy binne as aparte famylje Passerellidae (Amerikaanske goarzen) ôfsplist. Ek de iisfink en de sniefink, dy't fuorhinne by de goarsfûgels rekkene waarden, binne no yn in eigen famylje snie- en iisfinken (Calcariidae) ûnderbrocht. De goarzen binne yn guon dingen ferlykber mei de finken, en inkelde goarssoarten wurde yn it Frysk ek 'fink' neamd.
| Goarsfûgels | ||
| ||
| Gielfink (Emberiza citrinella) | ||
| Taksonomy | ||
| klasse: | fûgels (Aves) | |
| skift: | moskeftigen (Passeriformes) | |
| ûnderskift: | sjongfûgels (Passeri) | |
| boppefamylje: | (Passeroidea) | |
| famylje: | goarsfûgels (Emberizidae) | |
| skaai: | goarzen (Emberiza) | |
| Linnaeus, 1758 (skaai); Vigors, 1825 (famylje) | ||
Foarkommen en iten
bewurkje seksjeDe goarzen binne yn it algemien lytse, yn haadsaak brune fûgeltsjes, faak streekt oan de boppekant. De foar- en ûnderkante kinne griis, wyt, giel, readeftich of swarteftich wêze. De kop fan it mantsje is faak swart-wyt of swart-giel streekt, en dêrom wurde de pleatselik bekende soarten yn it Afrikaansk 'Streepkoppies' neamd. De goarzen hawwe yn koarte, stevige, puntige snaffel. Bûten it briedseizoen binne de meast goarzen siediters; yn it briedseizoe libje sy foaral fan ynsekten.
Fersprieding
bewurkje seksjeDe goarzen libje meast yn iepen of healiepen terreinen: gerslân, reidlân, somplân, strúken, savannen en boskiggen. De measte goarssoarten nimme yn oantal of, en bygelyks de wylgegoars (E. aureola) is slim bedrige. De noardlikste soarten, dy ’t ek in Laplân en Noard-Sibearje foarkomme, binne de gielfink, wytkopgoars, lytse goars, boskgoars en reidmosk. De yn Nederlân, en Fryslân, meast foarkommende soarten binne de gielfink en de reidmosk.
Famylje- en skaaiopbou
bewurkje seksjeDe famylje hat 44 soarten. Sy wurde allegear ta it skaai Emberiza rekkene, mar sommige waarden (en wurde fan en ta noch) ta aparte skaaien rekkene: Miliaria, Fringillaria en Schoeniclus.
- Famyje: Emberizidae (goarsfûgels)
- Skaai: Emberiza (goarzen), 44 soarten:
- toefgoars (Emberiza lathami)
- laaiblauwe goars (Emberiza siemsseni, ek Latoucheornis siemsseni)
- koarnmosk (Emberiza calandra, ek Miliaria calandra)
- gielfink of gielgoars (Emberiza citrinella)
- wytkopgoars (Emberiza leucocephalos)
- grize goars (Emberiza cia)
- rotsgoars (Emberiza godlewskii)
- weidegoars (Emberiza cioides)
- sulverkopgoars (Emberiza stewarti)
- Jankowskigoars (Emberiza jankowskii)
- stiengoars (Emberiza buchanani)
- Smyrnagoars (Emberiza cineracea)
- nôtfink (Emberiza hortulana)
- rustgoars (Emberiza caesia)
- sirlgoars (Emberiza cirlus)
- streke goars (Emberiza striolata)
- hûsgoars (Emberiza sahari)
- ljurkgoars (Emberiza impetuani)
- berchgoars (Emberiza tahapisi)
- Goslinggoars (Emberiza goslingi)
- Sokotragoars (Emberiza socotrana)
- Kaapske goars (Emberiza capensis)
- Malawigoars (Emberiza vincenti)
- Tristramgoars (Emberiza tristrami)
- brúneargoars (Emberiza fucata)
- lytse goars (Emberiza pusilla)
- gielbraugoars (Emberiza chrysophrys)
- boskgoars (Emberiza rustica)
- gielkielgoars (Emberiza elegans)
- wylgegoars (Emberiza aureola)
- Somalyske goars (Emberiza poliopleura)
- gielbûkgoars (Emberiza flaviventris)
- brúnstútgoars (Emberiza affinis)
- swartwanggoars (Emberiza cabanisi)
- readige goars (Emberiza rutila)
- Tibetaanske goars (Emberiza koslowi)
- swartkopgoars (Emberiza melanocephala)
- brúnkopgoars (Emberiza bruniceps)
- swavelgoars (Emberiza sulphurata)
- maskergoars (Emberiza spodocephala)
- bamboegoars (Emberiza variabilis)
- Pallasgoars (Emberiza pallasi)
- Japanske reidmosk (Emberiza yessoensis)
- reidmosk (Emberiza schoeniclus)
- Skaai: Emberiza (goarzen), 44 soarten: