Haarlim

Haarlim^[1] (Nederlânsk en offisjeel: Haarlem) is in stêd en gemeente yn de regio Súd-Kinmerlân en de haadstêd fan de Nederlânske provinsje Noard-Hollân. Yn 2009 wennen der likernôch 148.000 minsken yn de gemeente en is dêrmei de twadgrutste stêd fan Noard-Hollân nei Amsterdam. De stêd leit oan de rivier de Spaarne.

Skiednis

Stêdsbyld fan Haarlim (2e helte 17e iuw).

De stêd is ûntstien om 900 hinne en krige stedsrjochten yn 1245. Yn de 15e iuw hie de ekonomy fan Haarlim leien fan de frijheidsstriid fan West-Fryslân tsjin de greven fan Hollân. Yn 1572 keas de stêd yn de Tachtichjierrige Kriich de kant fan Willem fan Oranje en tsjin de Spaanske kening. Op 11 desimber 1572 begûn in Spaansk leger ûnder don Freark it Belis fan Haarlim, dat sân moannen duorre, oant de úthongere stêd him op 13 july 1573 oerjoech. As straf fermoaden de Spanjerts 1.700 leden fan it garnizoen en 300 foaroansteande boargers. Yn 1577 lutsen de Spanjerts har werom en dêrnei gong it stadichoan wer better mei de ekonomy. Dat hie ek te krijen mei de trekfearten nei Amsterdam en Leien. Oan de ein fan de 17e iuw wennen der 55.000 minsken yn Haarlim en wie ien fan de grutste stêden fan Hollân. Nei 1680 gong it lykwols minder mei de tekstylniverheid. Yn 1815 wennen der krapoan 20.000 minsken. It earste treinspoar yn Nederlân rûn fan Amsterdam nei Haarlim en waard op 1839 iepene. Yn 1843 waard dat spoar ferlinge nei Leien.