Rhenen

Rhenen ( útspraak) is in stêd en gemeente yn de Nederlânske provinsje Utert. De gemeente hat 20.249 ynwenners (1 jannewaris 2024, boarne: CBS). Njonken de stêd Rhenen omfiemet de gemeente de doarpen Elst en Achterberg. Ek leit de Grebbeberch yn de gemeente dêr't by de Dútske ynfal yn Nederlân yn de Twadde Wrâldkriich hurd fochten waard.

Rhenen
Kunearatsjerke
flagge	wapen
lokaasje
polityk
lân	Nederlân
provinsje	Utert
boargemaster	Hans van der Pas (PvdA)
sifers en geografy
haadplak	Rhenen
grutste plak	Rhenen
ynwennertal	20.249 (1 jannewaris 2024)
befolkingstichtens	482 / km²
oerflak	43,76 km²
● wêrfan lân	42,08 km²
● wêrfan wetter	1,68 km²
tal stêden	1
tal doarpen	2
ferkearsieren	, Veenendaalline
skiednis
oprjochte	1258
oar
netnûmer	0317, 0318
postkoade	3910-3912
tiidsône	UTC +1
simmertiid	UTC +2
webside	www.rhenen.nl

Topografyske gemeentekaart fan Rhenen

Rhenen wurket mei de gemeenten Veenendaal, Wageningen, Ede, Barneveld, Nijkerk, Skerpenseel en Renswoude gear yn it regionaal gearwurkingsferbân Regio Foodvalley.

Skiednis

Yn 1950 waard by wurk oan de dyk fan Rhenen nei Elst grêven fûn yn de helling fan de Donderberg. It bliek om in Frankysk grêffjild mei likernôch 1100 grêven te gean dy't fan 350 oant likernôch 750 n.Kr. komme. It is it rykste Merovingyske grêffjild dat yn Jeropa fûn waard. De sieraden dy't fûn waarden binne te sjen yn it Ryksmuseum fan Aldheden yn Leien. Op de Grebbeberch leit de grutste wâlboarch fan Nederlân. De bou dêrfan sette útein yn it tiidrek 650-710. Oare iermidsiuwske fynsten binne in goudskat (Achterberg) en in muntskat fan likernôch 100 gouden munten en 170 sulveren munten by Remmerden en op de Koerheuvel by de âlde wettertoer in brûnzen situla (rituele amer) nei alle gedachten út de iere izertiid (750 f.Kr.)

Rhenen krige yn 1258 stedsrjochten nei't it plak yn 855 as villa Hreni foar it earst neamd waard. Yn de midsiuwen wie Rhenen de fierste fersterking fan de biskop fan Utert yn syn striid dy't er algeduerigen hie tsjin de greven en letter hartoggen fan Gelre. De biskop hie dêr de boarch Ter Horst yn besit, dy't yn 1543 ôfbrutsen waard. Nei de sintralisaasje fan it lânbestjoer troch keizer Karel V bleau Rhenen iuwenlang in rêstige garnizoenstêd, dy't as ien fan de fiif stêden fan it Stift in beskate rôl spile yn it bestjoer fan it goa.

Yn de santjinde iuw hie de ferdreaune kening Freark V fan de Palts in simmerresidinsje yn Rhenen. Hy liet it paleis yn 1630-1631 bouwe nei ûntwerp fan de Haachske arsjitekt Bartholomeus van Bassen. Dat keningspaleis, sa't er neamd waard, waard yn 1812 ôfbrutsen. Hjoed-de-dei dogge allinnich in tinkstien en de strjitnamme Frederik van de Paltshof weromtinken oan it ferbliuw fan de kening.

Yn maaie 1940 waard der hurd fochten by Rhenen tusken de Dútske ynfallers en it Nederlânske leger by de Slach om de Grebbeberch. De befolking waard evakuearre nei it westen ta en kearde fan 18 maaie ôf wer werom. It stedsje wie swier skeind troch de fjochterijen. Der rekken 162 wenten folslein ferwoastge, wylst likernôch 1000 hûzen skansearre rekken. De Kunearetsjerke en -toer stiene noch oerein en koene restaurearre wurde. Nei it weromkommen fan de befolking waard úteinset mei it oprêden fan it pún. Dêrby waarden wurkleazen ynskeakele. Arsjitekt C. Pouderoyen makke yn in koarte skoft in ûntwerp foar it weropbouwen fan it stedsje. Dêrby waard mei opsetsin net keazen foar it weropbouwen fan de ferwoastge hûzen, mar foar in nij ûntwerp neffens de ideeëen fan de Delftske Skoalle. Pouderoyen keas dêrfoar en liet de provinsjale wei troch it sintrum rinne litte ynstee fan deromhinne. Yn de rin fan 1942 wie it kostruksjeplan foar it grutste part útfierd. By de fjochterijen by de befrijing fan Nederlân yn 1944 en 1945 waard Rhenen fannijs troffen.

Yn 2008 fierde Rhenen syn 750-jierrich bestean.

Op Keninginnedei kaam de doetiidske keninginne Beatrix mei har famylje op besite yn Rhenen en Veenendaal.

Geografy

Rhenen leit oan de noardouwer fan de Nederryn en is ferbûn fia de Rynbrêge oer de Nederryn mei it doarp Kesteren yn de Neder-Betuwe. Dy brêge waard op fûneminten fan de yn 1944 ferwoastge spoarbrêge boud. De ferkearsbrêge waard yn 1957 iepene en draacht de provinsjale wei 233.

De gemeente wurdt begrinzge troch, mei de klok mei, yn it noarden oan Veenendaal, yn it noardeasten oan Ede, yn it easten oan Wageningen, yn it suden oan de gemeente Neder-Betuwe, yn it súdwesten oan Buren en yn it westen oan de gemeente Utertske Heuvelrêch.

Rhenen leit op de súdeastlike punt fan de Utertske Heuvelrêch. De stêd is omjûn troch ferskate natoergebieten en heuvels. De Grebbeberch dy't eastlik fan it plak leit is de lêste heuvel fan dy driuwwâl, ear't er oergiet yn de Gelderske Fallei.

Der is in boatferbining oer de Nederryn mei Opheusden en fan Elst ôf nei it doarp Ingen.

Stasjon Rhenen is sûnt 1981 de einstasjon fan de Veenendaalline, dy't oer Veenendaal nei Utert rint.

Oare kearnen

Achterberg, Elst, Laareind en (bedriuweterrein) Remmerden.

Sûnt de weryndieling fan de gemeenten Amerongen, Doorn, Driebergen-Rijsenburg, Leersum en Maarn mei yngong fan 1 jannewaris 2006 ta de gemeente Utertske Heuvelrêch, heart it eardere Amerongske part fan Elst ta de gemeente Rhenen.

It besjen wurdich

• De Kunearatsjerke, in letgoatyske halletsjerke, boud tusken 1492-1531
• Wettertoer fan Rhenen
• Nijmoadrige roomsk-katolike Oantinkentsjerke, boud tusken 1958 en 1959.
• Gebou De Brakke út 1787
• Oerbliuwsels fan de midsiuwske stedsmuorre út de 14e iuw
• De Binnenmolen, in rûne stiennen nôtmûne út 1893
• Lângoed Prattenburg
• Militêre earefjild Grebbeberch
• Bistetún Ouwehands Dierenpark op de Grebbeberch

Ofbylden

• 
  Loftfoto mei op de foargrûn de Kunearetoer
• 
  Kriichsmonumint op de Grebbeberch
• 
  Lângoed Prattenburg
• 
  De Binnenmolen
• 
  Karakteristike hûzen
• 
  Frederik van de Paltshofpoarte

Keppeling om utens

• Offisjele webside fan de gemeente Rhenen

 Commons: Rhenen – foto, fideo en harktriemmen

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch Bronnen, noten en/of referenties op dizze side.

	Rhenen
Stêd: Rhenen
Doarpen: Achterberg • Elst
· ·

Utert	Flagge fan de provinsje Utert
Aldewetter - Amersfoart - Baarn - De Bilt - Bunnik - Bunschoten - Eemnes - Fiifhearelannen - Houten - Iselstein - Leusden - Lopik - Montfoort - Nieuwegein - Renswoude - Rhenen - De Rûne Feanen - Seist - Soest - Stichtske Fecht - Utert (haadstêd) - Utertske Heuvelrêch - Veenendaal - Wyk by Duerstede - Woudenberg - Woerden
· ·