Bridge of Spies (film)

Bridge of Spies is in Amerikaansk-Dútsk-Yndiaaske histoaryske dramafilm út 2015 ûnder rezjy fan Steven Spielberg, mei yn 'e haadrollen Tom Hanks en Mark Rylance. De titel betsjut: "Spionnebrêge", en ferwiist nei de Glienicker Brücke op 'e grins fan West- en East-Berlyn, dêr't ûnder de Kâlde Oarloch troch de Feriene Steaten en de Sovjet-Uny fjouwer kear finzennommen spionnen útwikselje waarden. It ferhaal giet oer de histoaryske Amerikaanske abbekaat James B. Donovan út New York, dy't yn 1957 frege wurdt de ferdigening op him te nimmen yn 'e rjochtsaak fan it Iepenbier Ministearje tsjin 'e oppakte Sovjet-spion Rudolf Abel. Dêrtroch rekket er neitiid behelle yn in spionneruil yn Berlyn, wêrby't Abel oan 'e Sovjet-Uny oerdroegen wurdt yn ruil foar de frijlitting fan 'e Amerikaanske piloat Francis Gary Powers, dy't boppe de Sovjet-Uny delsketten is, en de Amerikaanske studint Frederic Pryor, dy't yn East-Berlyn fêstholden wurdt. Bridge of Spies krige rûnom lof fan 'e filmkritisy en ûntjoech him yn 'e bioskopen ta in kommersjeel súkses. Mark Rylance wûn yn 2016 de Oscar foar bêste byrol fan in akteur foar syn fertolking fan 'e rol fan Abel.

Bridge of Spies
film
(Filmposter yn 'e Ingelske Wikipedy)
makkers
regisseur	Steven Spielberg
produsint	Steven Spielberg Marc Platt Kristie Macosko Krieger
senario	Matt Charman Ethan Coen Joel Coen
kamerarezjy	Janusz Kamiński
muzyk	Thomas Newman
filmstudio	DreamWorks Pictures Reliance Entertainment Afterworks Limited Studio Babelsberg Amblin Entertainment Marc Platt Productions Participant Media Fox 2000 Pictures
distribúsje	Touchstone Pictures (Fer. St.) 20th Century Fox (ynternasjonaal)
spilers
haadrollen	Tom Hanks Mark Rylance
byrollen	Scott Shepherd Amy Ryan Sebastian Koch Alan Alda Dakin Matthews
skaaimerken
lân/lannen	Feriene Steaten Dútslân Yndia
premiêre	16 novimber 2015
foarm	langspylfilm
sjenre	histoaryske dramafilm
taal	Ingelsk (ek wat Dútsk)
spyltiid	141 minuten
budget en resultaten
budget	$40 miljoen
opbringst	$165,5 miljoen
prizen	1× Oscar 1× AACTA Award 1× BAFTA Award 1× Satellite Award 1× Saturn Award

Plot

Yn 1957 wurdt yn New York Rudolf Abel arrestearre en oanklage foar spionaazje foar de Sovjet-Uny. Eltsenien is it deroer iens dat er in earlik proses krije moat, en dêrta moat him in abbekaat tawiisd wurde. De kar falt op James B. Donovan, hoewol't dy him de lêste jierren eins útslutend mei fersekeringssaken dwaande holden hat. Nettsjinsteande dat giet Donovan akkoart mei de ûntankbere taak as dy oan him foarlein wurdt, om't er fynt dat it syn demokratyske plicht is. Hy is der lykwols fan oertsjûge dat eltse kliïnt de bêste ferdigening fertsjinnet dy't er fiere kin, ek as dy kliïnt in Sovjet-spion is. Sa ferset er him tsjin 'e talitting fan it bewiismateriaal yn 'e saak, om't dat allegear krigen is troch in hûssiking dêr't gjin hûssikingsbefel foar ôfjûn wie. Dêrmei ropt er de argewaasje fan sawol de ofsier fan justysje as rjochter Byers op. As de CIA kontakt mei him siket om him derta te bringen syn amtsgeheim te skeinen troch de ynhâld fan syn fertroulike petearen mei Abel troch te spyljen, stegeret er dat fersyk misledige ôf.

Abel wurdt feroardiele, mar Donovan wit rjochter Byers te bepraten om him net de deastraf te jaan (dy't it Iepenbier Ministearje tsjin him easke hie). Hy riddenearret dat hoewol't Abel in "ferrieder" neamd wurdt, de man dat eins net is. Mei't er gjin Amerikaan is, kin er de Feriene Steaten ommers net ferret hawwe. Krektoarsom, Abel is trou oan syn oannommen heitelân, de Sovjet-Uny, en hat plichtsgetrou besocht út te fieren wat syn oerhearrigen by de KGB him opdroegen. Dêropta hâldt Donovan de rjochter foar, dat de Feriene Steaten ek spionnen yn 'e Sovjet-Uny hat, en dat in libbene Abel letter noch wolris fan pas komme kin as dêr in Amerikaanske spion oppakt wurdt dy't de Feriene Steaten graach weromhawwe wolle. Byers liket net bot sjarmearre te wêzen fan lykfol hokker argumint dat Donovan oandraacht, mar úteinlik blykt er dochs harke te hawwen en feroardielet er Abel ta tritich jier finzenisstraf.

Tink derom: Yn de tekst hjirûnder wurdt de ôfrin fan de film beskreaun. As jo de film sels sjen wolle, is it mooglik better dat jo it no folgjende diel fan 'e plotbeskriuwing (earst noch) net lêze.

Ta ferbjustering en lulkens fan eltsenien, syn baas Thomas Watters en syn eigen frou Mary ynbegrepen, beslút Donovan yn heger berop te gean tsjin it fûnis. Foar it Amerikaansk Heechgerjochtshôf besiket er jitris om it bewiismateriaal ûnjildich ferklearje te litten omreden fan it missende hûssikingsbefel. Foar dy prinsipiële opstelling wurde Donovan en syn húshâlding lestich fallen, wêrby't der op in stuit sels by syn hûs troch de ruten nei binnen sketten wurdt. De feroardieling fan Abel wurdt úteinlings troch it Heechgerjochtshôf bekrêftige mei fiif stimmen tsjin fjouwer.

Yn 1960 wurdt Francis Gary Powers, in piloat fan it topgeheime programma fan 'e CIA om mei U-2-spionaazjefleantugen fan grutte hichte ôf bylden fan 'e Sovjet-Uny te meitsjen, delsketten boppe Sibearje. It giet sa hurd dat er net de kâns kriget om syn fleantúch te ferneatigjen of himsels fan kant te meitsjen, sa't er troch syn opdrachtjouwers hjitten wie te dwaan as er delsketten waard. Hy wurdt finzen nommen en nei in skynproses feroardiele ta tsien jier finzenisstraf.

Net lang dêrnei ûntfangt Donovan in brief út Leipzig, yn 'e DDR, dy't sabeare skreaun is troch Abel syn frou. Dêryn wurdt er betanke foar syn tsjinsten oan har man en oanfitere om kontakt op te nimmen mei har abbekaat, in Vogel. Abel stelt mei ien blik op it brief fêst dat it net fan syn frou komt. De CIA fermoedet dat it in berjocht fia ûnoffisjele kanalen is wêrmei't de Sovjet-Uny in spionneruil bewurkmasterje wol. De ynljochtingetsjinst freget Donovan om nei Berlyn te reizgjen om in ruil fan Abel tsjin Powers te regeljen. Mocht it misbeteare, dan kin it Amerikaanske regear folhâlde net by de saak belutsen te wêzen, mei't Donovan gjin (offisjele) bannen mei it regear hat. Donovan, dy't yn 'e tuskenlizzende tiid befreone rekke is mei de lakonike Abel, beslút foar de man te dwaan wat er kin en fertelt syn frou dat er mei in kliïnt te angelfiskjen giet yn Skotlân.

Underwilens wurdt yn Berlyn de Berlynske Muorre oplutsen, dy't de beide stedsdielen West-Berlyn en East-Berlyn fan inoar skiedt mei in miniatuerferzje fan it Izeren Gerdyn. De Amerikaanske ekonomystudint Frederic Pryor glûpt East-Berlyn binnen om te besykjen en bepraat syn faam, in Dútsk famke, om nei it westen te flechtsje ear't de grins tichtgiet. Hy is lykwols te let, en komt sels yn it easten fêst te sitten, dêr't er oppakt wurdt en sûnder oanklacht yn in Eastdútske sel bedarret.

Nei't Donovan yn West-Berlyn arrivearre is, stekt er oer nei East-Berlyn, dêr't er ûnderweis nei de ambassade fan 'e Sovjet-Uny berôve wurdt fan syn oerjas. Op syn bestimming oankommen, bepraat er de saak mei in Ivan Sjistsjkin, dy't himsels foarsteld as de twadde sekretaris fan 'e ambassade, mar oer wa't CIA-agint Hoffman Donovan letter ferteld dat er eins in agint fan 'e KGB is. Hoewol't de CIA inkeld belangstelling hat foar in ruil fan Abel tsjin Powers, besiket Donovan Abel te ruiljen tsjin sawol Powers as Pryor. Sjistsjkin hâldt lykwols fol dat er oer Pryor neat te sizzen hat, mei't dy fêstholden wurdt troch de DDR en net troch de Sovjet-Uny. Hy ferwiist Donovan troch nei Vogel, dy't de prokureur-generaal fan 'e DDR blykt te wêzen. Vogel fertelt Donovan dat syn lân Pryor wol gean litte wol yn ruil foar offisjele erkenning fan 'e DDR as ûnôfhinklik lân troch de Feriene Steaten. Donovan makket Vogel dúdlik dat dat der net yn sit, en liket mei de man ta oerienstimming te kommen oer in ruil fan Abel tsjin Pryor.

De oare deis hat Sjistsjkin it griene ljocht krigen foar de ruil fan Abel tsjin Powers, dy't plakfine sil op 'e Glienicker Brücke, op 'e grins fan East- en West-Berlyn. De CIA is yn 'e wolkens en set Abel fuortendaliks op it fleantúch nei Berlyn. Vogel hat lykwols lucht krigen fan 'e ruil dy't tusken de Feriene Steaten en de Sovjet-Uny op hannen is, en trapet no op 'e rem. Hy beskuldiget Donovan derfan dat dy twa foar de priis fan ien keapje wol. Donovan besiket him derfan te oertsjûgjen dat de ruil fan Abel tsjin Powers mei de Sovjet-Uny gjin ynfloed hat op 'e ruil fan Abel tsjin Pryor mei de DDR. Vogel bliuwt lykwols by syn ôfwizing en soarget der sels foar dat Donovan in nacht yn in Eastdútske sel trochbringe moat. Donovan lit him lykwols net yntimidearje. As de oare deis it berjocht komt dat Vogel syn baas Harald Ott mei him prate wol, reizget er wer nei East-Berlyn ta, ek al besiket agint Hoffman, dy't mear as tefreden is mei de ruil fan Abel tsjin Powers, him dat te ûntpraten.

Mei Ott komt Donovan net folle fierder, en harren petear wurdt abrupt ôfbrutsen as Ott in wichtich tillefoantsje kriget. Nei't er in oere op 'e gong sitten hat te wachtsjen, kriget Donovan te hearren dat Ott dy deis gjin tiid mear foar him hat. Hy jout dan oan 'e assistint fan Ott dy't him dat berjocht oerbringt, in berjocht foar Ott mei werom: as de DDR Pryor net frijlit, giet de hiele spionneruil net troch, en dan mei de DDR oan 'e Sovjet-Uny útlizze hoe't it komt dat Abel yn Amerikaanske finzenskip bliuwt. Let dy jûns komt it ferlossende wurd: Pryor sil tagelyk mei de spionneruil op 'e Glienicker Brücke frijlitten wurde by Checkpoint Charlie.

De oare moarns ier steane Donovan, Hoffman mei in kloft CIA-minsken en Abel by de Glienicker Brücke ree foar de útwikseling. Oan 'e oare kant fan 'e brêge arrivearret de KGB mei Powers. De spanning wurdt om te snijen as by Checkpoint Charlie, dêr't de CIA in direkte tillefoanline mei hat, alles stil bliuwt. Donovan ynterpretearret dat as it ôfwachtsjen fan 'e DDR om te sjen oft de spionneruil ek trochgean sil sûnder de frijlitting fan Pryor. Hoffman, dy't noch altyd gjin belangstelling foar Pryor hat, fiteret Abel oan om 'e brêge oer te gean, mar Abel seit dat er noch wol eefkes de tiid hat. Sadree't Pryor by Checkpoint Charlie oan 'e Amerikanen oerdroegen wurdt, stekke Abel en Powers de brêge oer. Neitiid keart Donovan werom nei hûs, dêr't er fuortendaliks, mei alle klean noch oan, op bêd yn 'e sliep falt, wylst syn frou en bern op it nijs op 'e tillefyzje hearre dat der yn Berlyn in spionneruil plakfûn hat, dy't fasilitearre is troch abbekaat James B. Donovan út New York.

Rolferdieling

Tom Hanks.

Mark Rylance.

haadrollen

personaazje	akteur/aktrise
James B. Donovan	Tom Hanks
Rudolf Abel	Mark Rylance

byrollen

personaazje	akteur/aktrise
CIA-agint Hoffman	Scott Shepherd
Mary Donovan	Amy Ryan
Wolfgang Vogel	Sebastian Koch
Thomas Watters jr.	Alan Alda
rjochter Mortimer W. Byers	Dakin Matthews
Francis Gary Powers	Austin Stowell
Frederic Pryor	Will Rogers
Doug Forrester	Billy Magnussen
Carol Donovan	Eve Hewson
Roger Donovan	Noah Schnapp
Peggy Donovan	Jillian Lebling
Joe Murphy	Jesse Plemons
CIA-agint Williams	Michael Gaston
minister Allen Dulles	Peter McRobbie
CIA-agint Blasco	Domenick Lombardozzi
Harald Ott	Burghart Klaußner
Ivan Sjistsjkin	Michail Gorevoj
William F. Tompkins	Stephen Kunken

Produksje en distribúsje

Produksje

Bridge of Spies is in Amerikaansk-Dútsk-Yndiaaske ko-produksje ûnder rezjy fan Steven Spielberg. It senario waard skreau troch Matt Charman en de bruorren Coen. Charman krige foar it earst belangstelling foar it ferhaal fan Rudolf Abel nei't er in fuotnoat oer de man lêzen hie yn 'e biografy An Unfinished Life: John F. Kennedy, 1917–1963. Nei't er yn New York mei de soan fan Donovan praten hie, besocht er syn idee foar in film oer Abel en Donovan by ferskate filmstudio's oan 'e man te bringen, mar dat slagge net, oant Spielberg syn DreamWorks Pictures tahapte.

As produsinten wiene by it projekt belutsen Spielberg sels, Marc Platt en Kristie Macosko Krieger, foar de filmstudio's DreamWorks Pictures, Afterworks Limited, Amblin Entertainment, Marc Platt Productions, Participant Media, Fox 2000 Pictures, it Dútske Studio Babelsberg en Reliance Entertainment út Yndia. Foar de film wie in budget fan $40 miljoen beskikber. De kamerarezjy wie yn 'e hannen fan Janusz Kamiński, wylst Thomas Newman de filmmuzyk fersoarge.

De opnamen foar Bridge of Spies setten op 8 septimber 2014 ûnder de wurktitel St. James Place útein yn 'e New Yorkske wyk Brooklyn. Nei't it filmjen yn New York ôfrûne wie, ferhuze de produksje nei Dútslân, dêr't oant ein novimber filme waard yn Berlyn en Potsdam. Oare opnamelokaasjes wiene Wrocław, yn Poalen, en de Loftmachtbasis Beale by Marysville yn Kalifornje, dêr't mids desimber de lêste sênes filme waarden.

De Glienicker Brücke ûnder de opnamen fan Bridge of Spies, mei de flaggen fan 'e Sovjet-Uny en de DDR.

Distribúsje

De distribúsje fan Bridge of Spies wie foar wat Noard-Amearika oangie, yn 'e hannen fan Walt Disney Studios Motion Pictures, dy't it beävensearre fia dochterûndernimming Touchstone Pictures. Bûten Noard-Amearika waard de distribúsje fersoarge troch 20th Century Fox. Bridge of Spies waard foar it earst fertoand op 4 oktober 2015 as ûnderdiel fan it Filmfestival fan New York. De film iepene op 16 oktober yn 'e Amerikaanske bioskopen en op 26 novimber yn 'e bioskopen yn Dútslân. It soundtrackalbum fan 'e film kaam op 16 oktober út. Op 2 febrewaris 2016 waard Bridge of Spies útbrocht op dvd en blu-ray.

Historisiteit

Hoewol't Bridge of Spies basearre is op wiere foarfallen, nimt de film hjir en dêr in loopke mei de wurklikheid. Sa fine de foarfallen yn 'e film yn in folle koarter tiidsbestek plak as dat se yn wurklikheid diene. In wichtich foarbyld is de Berlynske Muorre, dy't wiidweidich yn 'e film oan bod komt. Donovan sjocht út in trein dy't de grins oergiet hoe't lju dy't út East-Berlyn besykje te ûntsnappen yn it nimmenslân by de Muorre deasketten wurde troch de Eastdútske grinsplysje. Yn it echt barde soks pas yn 'e simmer nei de útwikseling fan Abel tsjin Powers. Krektsa wie Frederic Pryor net tsjûge fan 'e bou fan 'e Berlynske Muorre om't er op dat stuit op fakânsje yn Denemark wie. Hy waard fêstset nei syn weromkear, doe't de Muorre al lang en breed stie. Ek waard der wol deeglik in oanklacht tsjin him yntsjinne, nammentlik dat er "steatsgeheim" materiaal yn syn besit hie. Pryor sei fierders nei it sjen fan 'e film yn in fraachpetear dat de ôfskildering fan Wolfgang Vogel neffens him ûnearlik wie.

Fierders brochten Donovan syn dieden himsels en syn húshâlding net sa bot yn 'e swierrichheden as de film hawwe wol. Sa waard syn hûs nea besketten en likemin waard syn oerjas him yn in wintersk East-Berlyn ûntstellen. Donovan wurdt foarstelt as in abbekaat sûnder gedoente mei de Amerikaanske oerheid, dy't ynset wurdt as strieman en fierhinne op eigen manneboet operearret. Yn wurklikheid tsjinne er lykwols ûnder de Twadde Wrâldoarloch as abbekaat foar it Office of Strategic Services (OSS), dat de direkte foarrinner fan 'e CIA wie.

Abel, in yn Ingelân berne agint foar de ynljochtingetsjinsten fan 'e Sovjet-Uny (dy't eins William G. Fisher hiet), die syn bêste wurk foar syn oannommen heitelân net as in spion yn in sjofel appartemintsje yn New York dat foltroppe wie mei radioapparatuer, mar folle earder. Foarôfgeande oan en ûnder de Twadde Wrâldoarloch trainde er aginten en radiobetsjinners foar fersetswurk yn gebieten dy't troch nazy-Dútslân beset holden waarden. Dêrmei levere er in krúsjaal oandiel oan ien fan 'e wichtichste ûnderdielen fan 'e oarloch. Der ûntstie nei it útkommen fan 'e film wat opskuor oer it feit dat akteur Mark Rylance Abel mei in Skotsk aksint spile hie, wylst de man berne en oplaat wie yn Newcastle-upon-Tyne en omkriten, yn noardlik Ingelân, dat in hiel oar aksint hat.

Untfangst

Bridge of Spies krige rûnom lof fan 'e filmkritisy. Richard Roeper fan 'e Chicago Sun-Times parte de film fjouwer fan fjouwer stjerren ta en priizge benammen regisseur Steven Spielberg. Yn 'e Chicago Tribune omskreau Michael Phillips Bridge of Spies as in "tige befredigjend foarbyld fan Hollywood-fakmanskip fan 'e âlde skoalle, mei yn 'e haadrol in filmstjer dy't swaaid mei in aktetas en in bûsdoek ynstee fan mei in pistoal." Neffens Ignatiy Vishnevetsky fan The A.V. Club wie Bridge of Spies "ien fan 'e knapste films fan 'e jongste faze fan Spielberg syn karriêre, en miskien wol de meast wolsprekkende". In ôfwikende miening wie Preston Jones tagedien, dy't skreau foar de Fort Worth Star-Telegram. Hy joech de film mar twa en in heale stjer fan fiif, en fûn de film "inkeld opmerklik om hoe saai en ferrassend traach oft [er] is."

Auto's út 'e 1950-er jierren yn Brooklyn foar de opnamen fan Bridge of Spies.

Op 'e webside Rotten Tomatoes, dy't resinsjes sammelet, hie Bridge of Spies in tige heech goedkarringspersintaazje fan 91%, basearre op 283 ûnderskate resinsjes. De konsensuskrityk fan 'e webside, gearstald út al dy resinsjes, stelt: "[De film] blaast nij libben yn 'e klassike Kâlde Oarloch-spionaazjeskrillerformule fan Hollywood, tanksij it betrouber treflike wurk fan Steven Spielberg en Tom Hanks." Op Metacritic, de wichtichste konkurrint fan Rotten Tomatoes, behelle Bridge of Spies in goedkarringspersintaazje fan 81%, basearre op 48 resinsjes.

Resultaat

Opbringst

Bridge of Spies brocht yn 'e bioskopen yn 'e Feriene Steaten en Kanada $72,3 miljoen op en yn alle oare lannen en territoaria $93,3 miljoen. Wrâldwiid kaam de opbringst dêrmei út op $165,5 miljoen. Ofset tsjin it budget fan $40 miljoen late dat ta in winst fan $125,5 miljoen, al moasten dêr de marketingkosten noch al fan ôf. Yn 'e Feriene Steaten ûnderfûn Bridge of Spies yn 'e bioskopen fral konkurrinsje fan Goosebumps, dy't tagelyk útkaam, en fan The Martian. Om utens die de film it it bêst yn Itaalje ($12,1 miljoen) en it Feriene Keninkryk ($11,0 miljoen).

Prizen

Bridge of Spies wûn ferskate prizen en waard nominearre foar noch in grut tal oaren. Sa waard Mark Rylance foar syn rol fan Rudolf Abel yn 2016 nominearre foar de Golden Globe yn 'e kategory bêste byrol fan in akteur. Letter dat jiers wûn er Oscar yn dyselde kategory. Bridge of Spies sleepte noch fiif oare Oscar-nominaasjes yn 'e wacht, foar bêste film, bêste orizjinele senario, bêste orizjinele filmmuzyk, bêste produksje-ûntwerp en bêste lûdsmixing.

De film waard ek nominearre foar njoggen Britske BAFTA Awards, wêrûnder de prizen foar bêste film, bêste regisseur, bêste orizjinele senario, bêste filmmuzyk, bêste kamerarezjy, bêste filmmontaazje, bêste produksje-ûntwerp en bêste lûd. Mark Rylance wûn de BAFTA foar bêste byrol fan in akteur. Hy wûn ek de Australyske AACTA Award foar bêste ynternasjonale byrol fan in akteur. En de film sels waard nominearre foar in Britske Empire Award foar bêste skriller.

Yn 'e Feriene Steaten wûn Bridge of Spies de Saturn Award foar bêste skrillerfilm. De film waard fierders nominearre foar fiif Critics' Choice Awards, in Screen Actors Guild Award (foar Mark Rylance) en fiif Satellite Awards. Bridge of Spies wûn de Satellite Award foar bêste art direction en produksje-ûntwerp (Adam Stockhausen, Bernhard Henrich en Rena DeAngelo).

Keppelings om utens

• (in) Offisjele webside fan Bridge of Spies
• (in) Ynformaasje oer Bridge of Spies yn 'e Internet Movie Database (IMDb)

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side.