Surhuzum
Surhuzum is in doarp noard fan Surhústerfean yn de gemeente Achtkarspelen. Eastlik fan Surhuzum leit it buorskip Surhuzumer Mieden. Ek it tsjin Surhústerfean oanlizzende buorskip Koartwâld heart noch by Surhuzum.
| Surhuzum | ||
| ||
| Emblemen | ||
 
| ||
| Sifers | ||
| Ynwennertal | 1.275 (1 jannewaris 2022)[1] | |
| Oerflak | 14,58 km², wêrfan: - lân: 14,53 km² - wetter: 0,06 km² | |
| Befolkingsticht. | 87 ynw./km² | |
| Polityk | ||
| Lân |  Nederlân
| |
| Provinsje |  Fryslân
| |
| Gemeente |  Achtkarspelen
| |
| Oar | ||
| Tiidsône | UTC +1 | |
| Simmertiid | UTC +2 | |
| Koördinaten | 6° 10'N 39.1° 8'E | |
| ||
| Lokaasje Surhuzum (grien) yn 'e gemeente Achtkarspelen | ||
| Offisjele webside | ||
| www.surhuzum.nl FB-side Surhuzum | ||
| Kaart | ||
  | ||
Surhuzum hat 1.275 (1 jannewaris 2022)[2] ynwenners.
SkiednisBewurkje
It doarp foarme yn de midsiuwen de grutste kearn fan de acht kerspels fan de gritenij. Oare nammen fan Surhuzum wiene Sutherhusum (1224), Sutherum (13e iuw), Suderhusen (1355), Zuderhusen (1441), Sundenhuyssen (1579), Suyrhuysum (1718), Zuurhuizum (1786) en Zuiderhuizum. De namme betsjut soksawat as 'by de suderhuzen'.
Guon ûndersikers leauwe dat op it âld tsjerkhôf by it doarp al yn de 12e iuw in houten tsjerke stien hat. Surhuzum waard foar it earst neamd doe't Olifernus preke op it tsjerkhôf yn 1217. By dy gelegenheid soe in blau krús oan de himel ferskynd wêze, dat hjoed-de-dei yn it wapen fan Surhuzum betocht wurdt. Hy rôp de minsken op om diel te nimmen oan de Fiifde Krústocht. Yn 1217 soene leafst 80 skippen mei krúsfarders de Lauwers ôffearn wêze.
Surhuzum hie yn alle gefallen oan it begjin fan de 13e iuw in stiennen tsjerke. Doe wie it oanmeitsjen fan it omlizzend fean al safier dat der in tsjerke stifte wurde koe, Nei alle gedachten wiene de Lauwers en de Ried de ûntginningsassen fan wêrút útein set waard.
Yn de eartiidske gritenij lei ek it tsjerkedoarp (kerspel) Koartwâld, dat troch te min bewenners hie om de eigen tsjerke te ûnderhâlden en yn 1441 tastimming krige fan de paus om har oan te sluten by Surhuzum.
Surhuzumer boeren stiften yn 1900 in eigen molkfabryk, mar net foar lang want yn 'e âldjiersnacht fan 1903 of 1904 baarnde it fabryk ôf.[3]
It doarp krige yn de jierren 1950 yn de rjochting fan de wei Bûtenpost-Surhústerfean nijbou.
GebouwenBewurkje
De Wikipedy hat ek in side Antoniustsjerke (Surhuzum).
De earste stiennen tsjerke is yn 1594 ferwoastge troch de Spanjerts en yn 1617 werboud. Yn 1734 waard er ôfbrutsen en folslein opnij boud, mei âlde kleastermoppen oanfold mei lytse bakstien. Yn it koar sitte trije brânskildere ruten fan Ype Staak. De toer hat allinne in boppegrûnske ferbining mei de tsjerke, seldsum yn Fryslân, en hat in mitsele spits, ek seldsum. De klok, mei in trochsnee fan 1.22m en in gewicht fan 1100 kg, is getten troch Hans Falck yn 1630.
It behindige ferieningsgebou by de tsjerke út 1929 is boud yn de styl fan de Amsterdamske Skoalle neffens in ûntwerp fan arsjitekt J. C Velding. Oarspronklik hie it hoektuorke in mei lead beklaaid koepelsje. Lykas de tsjerke is it ferieningsgebou in ryksmonumint.
MienskipBewurkje
Om doarpshûs 'De Delfeart' wurdt yn augustus de 'Spulwike Surhuzum' holden. Underdiel dêrfan is it WK seineharjen. Yn de Delfeart komt ek de feriening foar Pleatslik Belang gear. Us Stek is it honk foar de jongerein.
SkoalleBewurkje
Mei de opgong fan it konfesjonele ûnderwiis waard yn 1881 troch de herfoarme gemeente de hier opsein fan de iepenbiere skoalle om it gebou oan de feriening foar Kristlik Underwiis op Grifformearde Grûnslach te beskikking te stellen. Yn 1883 koe de nije iepenbiere skoalle iepene wurde. Tsjintwurdich hat it doarp allinne noch in kristlike skoalle, de Johannes Looijenga Skoalle oan de 'Lustenburg'. Oan de W.B. van der Koaiwei stiet yn Stynsgea it pjutteboartersplak 'It Hummelhoekje'.
TsjerkeBewurkje
FerieningsBewurkje
It sportpark hjit De Woudlust.
- Fuotbalferiening ASC '75
- Fûgelwacht Stynsgea/Surhuzum
- Karbidploech Surhuzum
- Kristlike Muzykferiening Excelsior
- Kuorbalferiening DTS
- Tennisferiening ASC '75 (op sportpark De Easterbuorren yn Stynsgea)
BefolkingsferrinBewurkje
| Jier | 1840 | 1890 | 1955 | 1960 | 1965 | 1970 | 1973 | 2006 | 2008 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ynwenners | 644 | 1433 | 1407 | 1300 | 1275 | 1270 | 1272 | 1346 | 1379 | 1265 |
BerneBewurkje
- Jelle Dam (1857-1935), sosjalistysk foaroanman.
- Goaitsen van der Vliet (1951), skriuwer en sjonger, skriuwer fan it grutste Twintske wurdboek.
Knilles EibertsBewurkje
Yn 1984 waard ta neitins fan Knilles Eiberts it keunstwurk 'De Balkespringer' fan Frans Ram ûntbleate. Knilles Eiberts (syn echte namme wie Cornelis Egberts Gayckema) wie in yn 1603 yn Surhústerfean berne beurtskipper, dy't nei de weropbou fan de troch de Spanjerts fernielde tsjerke yn 1617 yn ien loop oer sechtjin balken sprong, dy't goed 2,5 meter fan inoar leine. Hy waard yn Surhuzum begroeven en syn grêf is letter oan de súdkant fan 'e tsjerke werom fûn.
EvenemintenBewurkje
- Muzykfestival Surhuzum Open Air (ein juny/begjin july)
- Spulwike Surhuzum (augustus)
- Kuiertocht Slach om 'e Toer (desimber)
- Karbidspektakel op It Noard (âldjiersdei) (âldjiersdei)
YnfrastruktuerBewurkje
StrjittenBewurkje
Oer de strjitten fan Surhuzum.
Iepenbier ferfierBewurkje
Busline fan ferfierder Arriva:
- Line 12: Noardwâlde - de Gordyk - Drachten - Nijtap - Rottefalle - De Houtigehage - Boelensloane -Surhústerfean - Surhuzum - Stynsgea - Bûtenpost
Sjoch ekBewurkje
Keppeling om utensBewurkje
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: | ||
|
|
| |
|---|---|
| Haadplak: Bûtenpost | |
| Doarpen en útbuorrens: Boelensloane • Droegeham • Gerkeskleaster • De Harkema • Koatstertille • Stynsgea • Strobos • Surhústerfean • Surhuzum • Twizel • Twizelerheide | |
| Buorskippen: Blauforlaet • Blauhûs • Buwekleaster • Dykhuzen • Hamsherne • Koartwâld • De Koaten • Kûkherne (foar in part) • De Lêste Stoer • Lytsepost • Ophûs • Reahel • Reaskuorre • Surhuzumer Mieden | |