Elysium (film)

Elysium is in Amerikaanske dystopyske science fiction-aksjefilm út 2013 ûnder rezjy fan Neill Blomkamp, mei yn 'e haadrollen Matt Damon, Jodie Foster, Alice Braga en Sharlto Copley. De titel ferwiist nei it Elysium, in foarm fan 'e ûnderwrâld yn 'e Grykske mytology dy't wol wat liket op 'e himel, mar ek nei in romtestasjon mei dy namme yn 'e film. Mids twaentweintichste iuw hawwe har dêr de superriken weromlutsen yn in paradyslike keunstmjittige wrâld, dêr't se libje as goaden. Op 'e fersmoarge, ferrinnewearre Ierde is de rest fan 'e minskheid efterbleaun, dy't libbet yn djippe earmoede en útrûpele wurdt troch grutte bedriuwen dy't út Elysium wei bestjoerd wurde. Yn Elysium bestiet de technology om alle sykten te genêzen, mar dy wurdt de rest fan 'e minskheid ûntholden. Dat liedt derta dat de siken wanhopige dingen begjinne út te heven om it romtestasjon te berikken. Elysium krige oer it algemien positive resinsjes fan 'e filmkritisy, en wie kommersjeel súksesfol yn 'e bioskopen.

Elysium
film
(Filmposter yn 'e Ingelske Wikipedy)
makkers
regisseur	Neill Blomkamp
produsint	Bill Block Neill Blomkamp Simon Kinberg
senario	Neill Blomkamp
kamerarezjy	Trent Opaloch
muzyk	Ryan Amon
filmstudio	TriStar Pictures Media Rights Capital QED International Alphacore Kinberg Genre
distribúsje	Sony Pictures Releasing
spilers
haadrollen	Matt Damon Jodie Foster Alice Braga Sharlto Copley
byrollen	Wagner Moura Diego Luna William Fichtner Faran Tahir
skaaimerken
lân/lannen	Feriene Steaten
premiêre	7 augustus 2013
foarm	langspylfilm
sjenre	science fiction-aksjefilm
taal	Ingelsk (ek wat Spaansk, Frânsk    en Afrikaansk)
spyltiid	109 minuten
budget en resultaten
budget	$115 miljoen
opbringst	$286,1 miljoen

Plot

Tsjin 'e midden fan 'e twaentweintichste iuw is de Ierde slim oerbefolke en fersmoarge rekke. Inkele generaasjes lyn hawwe de superriken de planeet ferlitten om har te fêstigjen yn in reuseftich, rêdfoarmich romtestasjon yn in baan om 'e Ierde, dêr't se yn wielde libje yn grutte, superdelúkse filla's middenmank tunen en parken mei moaie blommen en beskaadzjend beamte en strewelleguod, dêr't de sinne altyd skynt. Se wurde op alle mooglik manearen fersoarge troch dêrta ûntwurpen robots, dy't alle ienfâldige wurk oernommen hawwe. Se neame it romtestasjon Elysium, nei it Elysium, it hjirneimels foar helden en healgoaden yn 'e Grykske mytology. Mei't alle sykten en ferwûnings genêzen wurde kin, hawwe de bewenners fan Elysium praktysk it ivige libben. Dat genêzen wurdt dien yn in saneamde medyske kapsule, dy't it minsklik lichem op atomêr nivo feroaret. Eltse húshâlding hat sa'n apparaat, dat lykwols faker brûkt wurdt om lju dy't ferfeeld rekke binne mei harren lichem in oar uterlik te jaan, as wêrfoar't se eins bedoeld binne.

Underwilens is it oergrutte part fan 'e minsken efterbleaun op 'e ferrinnewearre Ierde, dêr't se yn djippe earmoede libje en útrûpele wurde foar goedkeape arbeid troch grutte bedriuwen dy't fan Elysium ôf bestjoerd wurde. De minsken op 'e Ierde hawwe gjin tagong ta medyske kapsules, mei't de bewenners fan Elysium dy foar harsels hâlde. Fral dat lêste ûnrjocht liedt ta grutte opstannigens fan 'e Ierdbewenners. Yn Los Angeles bestiet in fersetsbeweging anneks minskesmokkeldersoperaasje û.l.f. in Spider, dy't besiket om romtefearen fol mei minsken dy't dat betelje kinne, nei Elysium te stjoeren. Op Elysium wurdt dat as in oarlochsdie beskôge en de ynsittenden fan 'e romtefearen as yllegalen. As Spider nei lang bodzjen trije skippen nei it romtestasjon stjoert, jout Jessica Delacourt, de ûnmeilydsume minister fan Definsje fan Elysium, befel om se del te sjitten. Twa fan 'e romtefearen wurde ferneatige; fan 'e trêde, dy't wol wit te lânjen, wurde de ynsittenden mei hurde hân oppakt om fuortendaliks weromstjoerd te wurden nei de Ierde.

Max da Costa is in fabryksarbeider yn Los Angeles mei in krimineel ferline. Hoewol't er syn libben bettere hat, kriget er fan it troch de machthawwers fan Elysium op 'e Ierde ynstelde rezjym net folle kâns om op it rjochte paad te bliuwen. Nettsjinsteande dy tsjinwurking en in útsichtleas bestean hâldt er hoek. Op in dei wurdt er by in ûngelok yn it fabryk bleatsteld oan in deadlike hoemannichte radioaktive strieling. Hy kriget, fan in ferplegingsrobot, te hearren dat er noch fiif dagen te libjen hat. Wanhopich om Elysium te berikken dêr't er himsels genêze kin yn in medyske kapsule, bejout Max him, holpen troch syn freon Julio, nei Spider, mei wa't er yn syn kriminele ferline earder gedoente hân hat. Spider wol dat Max syn reis op it folgjende yllegale romtefear fertsjinnet troch in putsje foar him op te knappen. Om't Max troch syn strielingssykte de krêft suver net iens hat om op beide fuotten te stean, lit Spider him in meganysk eksoskelet oanmjitte, wêrfan't it bestjoeringssysteem by in tige pynlike operaasje mei in neuraal ymplantaat yn syn harsens stoppe wurdt, wylst de stangen yn syn bonken fêstskroeve wurde.

Tink derom: Yn de tekst hjirûnder wurdt de ôfrin fan de film beskreaun. As jo de film sels sjen wolle, is it mooglik better dat jo it no folgjende diel fan 'e plotbeskriuwing (earst noch) net lêze.

Underwilens hat minister Delacourt op Elysium fan presidint Patel in offisjele warskôging (har lêste foar't er har ûntslaan sil) krigen foar it delsjitten fan 'e beide romtefearen. Hy hat har boppedat twongen om har trewant, de lichtlik psychopatyske geheim agint Kruger, dien te jaan. Hja wrokket dêroer, mei't hja Patel fiersten te sêft fynt en him as in bedriging foar de feilichheid fan Elysium beskôget. Sadwaande nimt se kontakt op mei John Carlyle, de algemien direkteur fan itselde bedriuw dat oarspronklik it kompjûtersysteem makke hat dat Elysium (letterlik) draaiende hâldt. Yn ruil foar in twahûndertjierrich kontrakt foar de levering fan oarlochsmaterieel stimt Carlyle dermei yn om foar Delacourt in rebootprogramma foar Elysium te skriuwen. Dêryn kin se nei har beleavjen dingen feroarje (lykas de namme fan 'e presidint fan "Patel" nei "Delacourt"). As se dat uploadt, sil it hiele kompjûtersysteem fan it romtestasjon eefkes útfalle en dan wer op 'e nij opstarte mei de nije gegevens. Om't se it hjir oer in gearspanning ta in steatsgreep hawwe, ferneatiget Carlyle de kompjûter dêr't er it rebootprogramma op skreaun hat en slacht er it programma op yn syn eigen harsens. Hy befeiliget it op sa'n wize dat it besykjen om it programma sûnder wachtwurd te brûken de dea fan 'e brûker ta gefolch hawwe sil.

It putsje dat Spider wol dat Max foar him opknapt, is de ûntfiering fan in boarger fan Elysium dy't de Ierde besiket, om alle gegevens yn 'e harsens fan dy persoan út te lêzen. Dy ynformaasje wol Spider foar grou jild ferkeapje oan belangstellenden. Max wrokket ûnderwilens tsjin it fabryk dêr't er troch gebrek oan feilichheidsomtinkens foar it personiel mei radioaktive strieling besmet rekke is, wêrnei't er sûnder mear oan 'e dyk set is, dat hy hat ien betingst. Hy wol dat it slachtoffer John Carlyle is, de eigner fan it fabryk. Spider stimt dêrmei yn. As Carlyle fan 'e Ierde ôfset nei Elysium, wurdt syn fleantúch delhelle troch Max, Julio en twa fan Spider syn mannen, Sandro en Manuel. Se folgje it nei it plak dêr't it delstoart, weve ôf mei de beide robotliifwachten fan Carlyle en downloade ûnder twang alle ynformaasje út syn harsens. By de sjitpartij tusken Max en syn maten en de robots is Carlyle yn it boarst rekke, en hy ferstjert koart nei de download oan bloedferlies.

Op Elysium sit Delacourt mei smert te wachtsjen op Carlyle en it rebootprogramma. As se warskôge wurdt dat Carlyle syn fleantúch delsketten is, jout se Kruger syn baan werom en set him mei twa assistinten op 'e saak. Der brekt in fjoergefjocht út wannear't Kruger mei syn trewanten Drake en Crowe op it plak arrivearret dêr't Carlyle syn fleantúch delstoart is. Dêrby komme Sandro en Manuel om. Julio wurdt troch Kruger deamakke mei in Japanske katana. Max wurdt delstutsen, mar ûntkomt, mei yn syn holle de ynformaasje fan Carlyle. Efterfolge troch Kruger-en-dy flechtet er de stêd yn, dêr't se him kwytreitsje. Hy giet om help nei Frey Santiago, mei wa't er al fan bern ôf oan befreone is. Hja wurket as ferpleechster yn in sikehûs en fersoarget by har thús Max syn wûne. Frey hat in achtjierrich dochterke, Matilda, dat it terminale stadium fan leukemy berikt hat. Sadwaande smeekt Frey Max om Matilda mei te nimmen nei Elysium, mar Max sjocht net yn hoe't er dat dwaan kin mei lju lykas Kruger efter him oan en seit dat it it feilichste is as se sa fluch mooglik ferjit dat se him sjoen hat.

As er de oare moarns de wente fan Frey ferlit, wurdt Max opmurken troch ien fan 'e drones dy't Kruger yn 'e loft hat om him op te spoaren. Max naait út en wit de drone ôf te skodzjen, mar Kruger-en-dy falle de wente fan Frey binnen en nimme har en Matilda yn gizeling. Delacourt stelt in no fly-zone yn foar hiel Los Angeles salang't Max noch op frije fuotten is. Max leveret de ynformaasje fan Carlyle by Spider ôf, dy't beseft dat it rebootprogramma brûkt wurde kin om alle Ierdbewenners boargers fan Elysium te meitsjen. De no fly-zone makket it lykwols ûnmooglik om in romtefear nei Elysium te krijen. Mei't Max noch mar in beheinde tiid te libjen hat, jout er himsels oer oan Kruger, wylst er in hângranaat yn 'e hân hâldt. Se prate ôf dat Kruger Max nei Elysium ta bringe sil en gebrûk meitsje litte sil fan in medyske kapsule; yn ruil dêrfoar kriget er alle ynformaasje dy't Max út 'e holle fan Carlyle krigen hat. As Max ta syn kjeltme Frey en Matilda al oan board fan it fleantúch anneks romteskip fan Kruger-en-dy oantreft, beswart er de lulke Frey dat er alles dwaan sil dat er kin om har út 'e benearing te helpen. Sadree't Max mei Kruger en dy ûnderweis is nei Elysium, heft Delacourt de no fly-zone op. Spider en syn mannen sette fuortendaliks ôf nei it romtestasjon.

Koart foar't it tastel mei Max deryn lânje sil yn Elysium, falle Kruger, Crowe en Drake Max oan en besykje him oermânsk te wurden. Yn 'e fjochtpartij wurdt Max de hângranaat út 'e hannen slein. It slagget Kruger-en-dy net om it wapen te pakken te krijen, en as de hângranaat ôfgiet, slacht de ûntploffing in gat yn 'e romt fan it tastel, dat dêrtroch sokke slimme skea oprint dat it delstoart. De ûntploffing hat Kruger syn gesicht fuortslein. Wylst Crowe en Drake de troch de klap fan it delstoarten fersufte Max oermasterje, ûntkomt Frey mei Matilda. Hja brekt yn 'e neiste filla yn, fynt dêr de medyske kapsule en leit Matilda deryn. It apparaat wol lykwols net wurkje om't it Matilda net as in boarger fan Elysium werkent. Tsjin dy tiid wurdt Frey efterhelle en finzen nommen. Wylst Kruger yn in medyske kapsule stoppe wurdt om syn gesicht te regenerearjen, wurdt Max by Delacourt brocht, dy't opdracht jout om it rebootprogramma te dekodearjen, ek al sil Max dêrtroch omkomme. Frey en Matilda wurde by him weihelle en yn in berchromte yn 'e wapenkeamer opsletten.

Nei't Kruger wer folslein sûn en wol út 'e medyske kapsule kommen is, hat er flink de pest yn. Delacourt komt by him del om him te beskrobjen foar alle ekstra wurk dy't er har besoarge hat. Se moat nammentlik de hiele klandestine boel stil sjen te hâlden, en dat falt net ta no't der in fleantúch delstoart is yn Elysium. Wylst se him de mantel útfeecht, slacht Kruger in spegel stikken, pakt ien fan 'e skerven op en stekt har dêrmei yn 'e hals. Dêrnei lit er har yn deselde berchromte smite dêr't Frey en Matilda ek sitte. Frey besiket Delacourt te rêden, mar it is te let; de minister hjit har om har gewurde te litten en stjert. Kruger hat it him yn 'e holle helle dat as Delacourt harsels presidint meitsje kin troch in namme yn it rebootprogramma te feroarjen, wêrom hy dan net? Hy sjocht himsels al as de nije presidint fan Elysium, en stjoert Crowe en Drake derop út om skjin skip te meitsjen. Dat bestjut dat se alle meiwurkers fan Delacourt ombringe troch hângranaten yn kantoarromten nei binnen te smiten.

Wylst der gaos yn it regearingsgebou fan Elysium útbrekt, wit Max himsels, mei de boppeminsklike krêft dy't it meganysk eksoskelet him jout, los te skuorren fan syn boeiens. Hy siket Frey en Matilda op en arrivearret krekt op 'e tiid om foar te kommen dat Crowe Frey ferkrêftet. Hy deadet Crowe en dêrnei Drake ek en helpt Frey om mei Matilda út it gebou te ûntkommen. Hy jout har opdracht om op 'e nij in medyske kapsule te finen en te besykjen om Mathilda te genêzen. Diskear sil it wól wurkje. Max moetet Spider, dy't ûnderwilens ek mei syn mannen yn Elysium arrivearre en de regearingsgebouwen ynkrongen is. Tegearre bejouwe se har nei de kompjûterkearn fan it romtestasjon, mar ûnderweis wurde se oanfallen troch Kruger, dy't in mear avanseare meganysk eksoskelet oandien hat. Nei in lang en brút gefjocht wurdt Max Kruger úteinlik oermânsk as er syn neuraal ymplantaat út 'e efterholle skuort, sadat Kruger syn eksoskelet net mear betsjinje kin. Kruger besiket himsels mei Max op te blazen, mar Max smyt him oer in reling yn 'e djipte, sadat er inkeld himsels opblaasd wylst er noch oan it fallen is.

Spider hackt de kompjûterkearn en slút Max dêrop oan. Se witte allebeide dat it uploaden fan it rebootprogramma Max de dea dwaan sil. Max nimt tillefoanysk ôfskie fan Frey en drukt sels op 'e knop dy't it uploaden begjinne lit. Hy stjert. Spider feroaret yn it rebootprogramma de oantsjutting foar Ierdbewenners fan "illegalen" yn "boargers" en lit de reboot begjinne krekt foar't presidint Patel en syn liifwachten him berikke en tsjinhâlde kinne. It hiele kompjûtersysteem fan Elysium giet eefkes folslein út en start dan op 'e nij op. Frey leit Matilda yn 'e medyske kapsule dy't se fûn hat en aktivearret it apparaat. Dat stelt fiergeande leukemy by har fêst en begjint in werskikking fan har lichem op atomêr nivo om 'e sykte derút te suverjen. De behanneling duorret mar kwealk in heale minút, dan wurdt Matilda genêzen wekker. Underwilens besykje de liifwachten fan 'e presidint Spider te arrestearjen, mar robotplysjes komme tuskenbeiden om't in boarger fan Elysium sa net behannele wurde mei. Om't op Elysium hast alles automatisearre is, giet de reäksje op 'e feroaring dy't Spider trochfierd hat, ek automatysk. It kompjûtersysteem stelt it oantal boargers fan Elysium fêst dat ferlet hat fan medyske fersoarging en stjoert in hiele float fan automatisearre hospitaalskippen mei ferplegingsrobots út nei de Ierde.

Rolferdieling

Matt Damon.

Jodie Foster.

Alice Braga.

haadrollen

personaazje	akteur/aktrise
Max da Costa	Matt Damon
minister fan Definsje Jessica Delacourt	Jodie Foster
Frey Santiago	Alice Braga
agint M. Kruger	Sharlto Copley

byrollen

personaazje	akteur/aktrise
Spider	Wagner Moura
Julio	Diego Luna
John Carlyle	William Fichtner
presidint Patel	Faran Tahir
Matilda Santiago	Emma Tremblay
Drake	Brandon Auret
Crowe	Josh Blacker
Sandro	José Pablo Cantillo
Manuel	Adrian Holmes
Rico	Jared Keeso
de jonge Max	Maxwell Perry Cotton
de jonge Frey	Valentina Girón
non	Yolanda Abbud
CCB-agint #1	Carly Pope
CCB-agint #2	Ona Grauer
CCB-agint #3	Michael Shanks

Produksje en distribúsje

Produksje

Elysium waard regissearre troch de Súdafrikaanske filmmakker Neill Blomkamp, dy't earder in protte súkses hie mei de film District 9. Hy wurke nei in senario fan himsels. Doe't er dêr yn in fraachpetear oer ûnderstien waard, lei Blomkamp út dat hoewol't Elysium spilet yn it jier 2154, de film eins giet oer it aard fan 'e minske, dat fan alle tiden is. "Eltsenien wol my de lêste tiid freegje nei myn foarsizzings oer de takomst," seid er, "Nee, nee, nee. Dit is gjin science fiction. Dit is hjoed. Dit is no."

As produsinten wiene Blomkamp, Bill Block en Simon Kinberg by it projekt belutsen foar de filmstudio's TriStar Pictures, Media Rights Capital, QED International, Alphacore en Kinberg Genre. Foar de film wie in budget beskikber fan $115 miljoen. De kamerarezjy wie yn 'e hannen fan Trent Opaloch, en de filmmuzyk waard fersoarge troch Ryan Amon.

Casting

De haadrol fan Max da Costa waard earst oanbean oan 'e Súdafrikaanske rapper Watkin Tudor Jones (ek bekend as Ninja), dy't de earste kar fan regisseur Blomkamp wie. Dy hie der lykwols gjin belangstelling foar. Doe waard de Amerikaanske rapper Eminem frege, mar dy woe dat de film opnommen waard yn Detroit, en dat wie net akseptabel foar de filmstudio's. Dêrom frege Blomkamp doe foar de haadrol Matt Damon, dy't syn trêde kar wie.

Opnamen

De opnamen foar Elysium setten yn july 2011 útein. De sênes op 'e Ierde waarden fierhinne filme yn 'e sloppewyk Itztapalapa, oan 'e râne fan Meksiko-Stêd. De sênes op Elysium waarden opnommen yn it Kanadeeske Vancouver en yn 'e rike foarstêd Huixquilucan-Interlomas fan Meksiko-Stêd. De meganyske eksoskeletten fan 'e personaazjes fan Damon en Sharlto Copley waarden makke troch it Nijseelânske special effects-bedriuw Weta Workshop.

Distribúsje

De distribúsje fan Elysium waard fersoarge troch Sony Pictures Releasing. De film gie op 7 augustus 2013 yn premiêre yn 'e bioskopen Taiwan, op 9 augustus folge troch de Amerikaanske bioskopen. It byhearrende soundtrackalbum ferskynde op 6 augustus 2013. Elysium waard op 17 desimber 2013 útbrocht op dvd en blu-ray.

Untfangst

Fan 'e filmkritisy krige Elysium oer it algemien positive resinsjes. Op 'e webside Rotten Tomatoes, dy't resinsjes sammelet, hat Elysium in goedkarringspersintaazje fan 65%, basearre op 255 ûnderskate resinsjes. De konsensuskrityk fan 'e webside, gearstald út al dy resinsjes, stelt: "Nei de tûzelsinnige science fiction-achtbaan fan District 9 is Elysium wat in stap werom foar regisseur Neill Blomkamp, mar op himsels besjoen leveret de film krekt genôch om befredigjend te wêzen." Op Metacritic, de wichtichste konkurrint fan Rotten Tomatoes, behellet Elysium in goedkarringspersintaazje fan 61%, basearre op 47 resinsjes.

Resultaat

Opbringst

Elysium brocht yn 'e bioskopen yn 'e Feriene Steaten en Kanada $93,1 miljoen op, en yn alle oare lannen en territoaria $193,1 miljoen. Wrâldwiid kaam de opbringst dêrmei út op $286,1 miljoen. Ofset tsjin it budget fan $115 miljoen betsjut dat in winst fan $171,1 miljoen, hoewol't dêr de marketingkosten noch wol ôf moatte. It tydskrift The Hollywood Reporter berekkene de skjinne winst foar Elysium op $18 miljoen.

Prizen

Elysium waard nominearre foar de Satellite Award foar bêste lûd.

Keppelings om utens

• (in) Ynformaasje oer Elysium yn 'e Internet Movie Database (IMDb)

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side.