Alde line
Amsterdam - Rotterdam
Alde line op de kaart
Totale lingte85,3 km
Spoarwiidte
breedspoar 1945 mm (oant 1866)
normaalspoar 1435 mm (fan 1866 ôf)
Oanlein trochHIJSM
Iepene
d'Eenhonderd Roe- Haarlim:
20 septimber 1839
Haarlim- Veenenburg:
2 juny 1842
Veenenburg - Leien:
17 augustus 1842
Leien - Voorschoten:
1 maaie 1843
Voorschoten- De Haach:
6 desimber 1843
De Haach - Rotterdam:
3 juny 1847
Amsterdam Willemspoarte - d' Eenhonderd Roe:
4 oktober 1848
Amsterdam Westerdok - Sloterdijk:
15 oktober 1878
Amsterdam Sintraal - Amsterdam Westerdok:
15 oktober 1889
Elektrifisearre1927
Tal spoaren
Amsterdam - Leien: 2
Leien - Rijswijk: 4
Rijswijk - Skiedam Sintrum: 2
Skiedam Sintrum - Rotterdam Sintraal: 4
Baanfakfaasje
Amsterdam - Haarlim: 130 km/o
Haarlim - Rotterdam: 140 km/o
Befeiliging of treinbeynfloedingATB EG
Treintsjinst trochNS
Trajekt
vSTR spoar fan Sutfen
v-SHI2grvÜST spoar fan Elten
vBHF-LvBHF-R -1,4 Amsterdam Sintraal
vÜSTvÜST
vSTRevHST -1,0 Amsterdam Westerdok
dSTRvÜSTrdSTR
ev-SHI2grvSTR-KBSTevSTR- opstelterrein
exdKBSTevSHI2ldSHI2+rvSTR- Westerdoksdijk opbr.
dmdKRZomdKRZomdKRZo tram  3 
ddWBRÜCKEdWBRÜCKEdWBRÜCKE Singelgrêft
+ vSHI4+l-
vSHI4r- + vSTR
+ vSTR-exKBHFa
0,0 Amsterdam Willemspoarte
vSTR-STR+lvSTRo-ABZgrvSTR-exHST 0,3 d'Eenhonderd Roe
vDST-STRdSHI2g+ldSHI2gr+lxdSHI2grexdSTR Wurkplak Saanstrjitte
veHST-STRvSTRexvSTR Spaarndammerdijk-Houthaven
vÜSTvSTRexvDST-STR Westergasfabryk
vSHI2rvSTRexvSTR spoar nei De Helder oant 1983
dSTRudENDEavSTRexvABZgl-STR oanslúting Sintrale Markthallen opbr.
dSTRudHSTvSTRexvSHI2g+l- Isolatorwei
metro  50   51 
mvSTRvSTRexvBHF- 2,4 Amsterdam Sloterdijk Oant juny 1985
mvSKRZ-AuvSKRZ-AuexdSKRZ-Aud A10E22
dSTRudSTRlmvTBHFuxmdKRZuudSTRq Amsterdam Sloterdijk
metro  50   51 
vSTRl-vTBHFuxdKRZudSTRq 3,0 Amsterdam Sloterdijk
spoar nei Skiphol
dvSTR+lo-STRdTBHFuxdKRZudSTRq Amsterdam Sloterdijk
Hemboog
dSTRqSPLerevSHI2g+l-d spoar nei De Helder Sûnt maaie 1983
dSKRZ-Au A5
dWBRÜCKE1 Sydkanaal F
dBHF 9,0 Halfweg-Zwanenburg
dSKRZ-Au A9
dBHF 14,3 Haarlim Spaarnwoude
dSHI2+lxdSHI2gr+xl spoar fan Aalsmeer opbr.
vSTR-ENDExa
v-STRvSHI2gl-
dvSTRdKDSTxe Haadwurkplak Haarlim
dvSTRexdKBHFe Haarlim oant 1842
vWBRÜCKE1 Spaarne
+
exv-SHI4l + vÜSTl
exv-SHI4+r +
emvKRZouexdABZ+lrexmdKRZ tram 1, C opbr.
vBHFuexdHSTexdSTR 16,7 Haarlim
vÜSTuexdSTRexdKBSTe Beijnes 1891-1950
demvKRZouexdABZglr tram 1, 2, 3, opbr.
tramwei nei Leien opbr.
dvSTRuexdSTRl tram 4, C opbr.
ABZq2 +
vABZgr-STR + STRc3
+
spoar nei Uitgeest
STRc1 + KSTRaq
vSTRr-STR + v-STR+4
+
spoar nei Zandvoort
deHST 18,0 Zijlweg
demKRZo tram 5 opbr.
dWBRÜCKE1 Brouwersfeart
deHST 18,8 Leidsche Straat
vSHI2gl-
vSTR-DST 19,1 Haarlim Fracht
vSHI2g+l-
dSKRZ-Ao N208 Westelike Rânedyk
dSTRo N201 Zandvoortselaan
demKRZu tramwei Zandvoort - Amsterdam opbr.
dBHF 21,1 Heemstede-Aerdenhout
deHST 23,7 Mannepad
deBHF 25,3 Vogelenzang-Bennebroek
dWBRÜCKE1 Leidsefeart
dSTR+GRZq grins
Noard-Hollân - Súd-Hollân
deHST 26,6 Doodweg
dBHF 28,0 Hillegom
dBUE N442 Beeklaan
deHST 29,0 Hillegommerbeek
deHST 30,4 Veenenburg
deBHF 31,6 Lisse
dBUE N443 's-Gravendamseweg
deBHF 36,1 Piet Gijzenbrug
dBHF 38,8 Voorhout
deHST 40,7 Leidsche Straatweg
demKRZ tramwei Leien - Haarlim
deHST 40,9 Postbrug
dSKRZ-Au A44
vSHI2+l spoar fan Weesp
vÜSTo+l
veBHF-STR 42,4 Warmond
vWBRÜCKE1 Warmonder Leede
vSTR-eABZg+l oanslúting Leien Heerensingel opbr.
vÜST
emvKRZouexv-STR+r tramlinen fan Katwyk, Haarlim & De Haach, opbr.
vBHF-LdKBHFa-RuexdHST 45,6 Leien Sintraal
vSTRedSHI2g+luexdSHI2gr
dSTRvÜSTuexdSTRl tramlinen Haarlimmerstrjitte, Hêge Ryndyk & Skeveningen
dvÜSTdSTRl spoar nei Woerden
vWBRÜCKE1 Spoarbrêge De Vink
Alde Ryn
vBRÜCKE1 N206 Dr. Lelylaan
vBHF 48,4 De Vink
vSKRZ-Ao N434 Corbulotunnel
vBRÜCKE1 N448 Wijngaardenlaan
vBHF 51,0 Voorschoten
emvKRZ tramwei Wassenaar - Voorschoten opbr.
vSTR-eHST 54,2 Statistiek
vSKRZ-Ao N14 Sijtwendetunnel
vÜST
vBHF 57,0 De Haach Mariahoeve
mdKRZomdKRZo tram  6 
exvSTR+r-vSTR spoar fan Skeveningen opbr.
exvSTR- + exvSTRl-
exSTRq + vÜSTol
exSTRq + STR+l
RR  3   4 , metro  E 
exvSTR2~R + v-SHI2+l
v-KRZc2o + vSHI2r-
STR3 +
exdSTRc1edKRZ2+4-dSHI2+lxrdKRZ3+1o-STRc4
exvSTR + vÜWBl
vSTR- +
krúsing RânestêdRail - NS
mhdKRZamhdKRZamhdKRZad tram  2 
emhdKRZeemhdKRZeemhdKRZed tramwei De Haach - Leiden opbr.
dSBHFvBHFd 59,3 De Haach Leane fan NOI
vÜSTxdSTRd oanslúting opbr.
mdABZgrvSTRd RânestêdRail  3   4 
emdKRZoemdKRZoemdKRZod tramwei Skeveningen - Leien opbr.
dSKRZ-AovSKRZ-Aod A12 Utrechtsebaan
vSHI2grvSTR- ferbining De Haach Sintraal metro  E 
dABZqrvKRZodSTRq spoar fan De Haach Sintraal naar Gouda
dABZq+rvKRZodABZq+l spoar fan De Haach Sintraal naar Gouda
vBRÜCKE1vBRÜCKE1 S100 Binckhorstlaan
v-SHI2g+rvSHI2g+l-
vÜST
vSTR-eABZg+lexKBSTeq gasfabryk
vWBRÜCKE1 Haachske Trekvliet
udABZq+lrudSTRqmvKRZo tram  15 
udHSTuexdKHSTavBHF 61,2 De Haach HS
uxv-SHI2g+rvSTRexdKBSTad De Haach Laakhaven opbr.
udABZgl+lmvKRZoxmdKRZ tram  1   16   17 
udSTRvÜSTrexdSTR
xmdABZqredABZgrevSHI2g+l- tramwei nei Skeveningen tram  11 
vBRÜCKE1 S100 De Put
vWBRÜCKE1 Laakkanaal
mvKRZo tram  16 
vBHF 63,5 De Haach Moerwijk
veHST-STR 64,3 Rijswijk-Wateringen
tvSTRa
tvBHF 65,0 Rijswijk
Spoartunnel Rijswijk
mtvKRZ tram  17 
tvSTRe
veHST-STR 65,3 Kleiweg
vSKRZ-Ao A4E30
evÜSTl 66,9 Delft oanslúting
exdSTRedHST 67,6 't Haantje
evWBRÜCKE1 Kerstanje
exv-STRdABZg+ldKBSTeq 68,0 DSM gist
exdSTRedHST 68,2 Singelweg
+
exv-SHI2r + evSHI2l
vSHI2+r- +
exv-BHFetvSTRa@g 68,9 Schoolpoort
exv-BHFetvSTR 69,1 Delft
1847-1906
dexhdSTRaetvSTR Spoarfiadukt Delft
1963-2015
dexhdSTReetvSTR Willem van Oranjetunnel
fan 2015 ôf
exv-SHI2grtvBHF 69,5 Delft
fan 2015 ôf
exvDST-BHFetvSTR 69,5 Delft
1886-2015
uexvSTRr- + exv-SHI2g+r
etvSTR +
tramwei nei Maaslandse Dam opbr.
dxmdKRZomtvKRZ tram  1 
exv-STRetvSTRe@f
+
exvSHI2l- + evSHI2+l
vSHI2r- +
vexBHF-BHF 71,3 Delft Campus
evSKRZ-Au N470 Kruithuisweg
ev-SHI2g+r
deHST 76,3 Kethel
dWBRÜCKE1 Spoarbrêge Kethel
Poldrfeart
dSKRZ-Ao A20E25
vSTR+r-STR spoar fan Hoek van Hollân Strân bûten gebrûk
udSTR+rvÜSTd metro  A   B   C 
udBHF-LvBHF-Rd 79,8 Skiedam Sintrum
udSTRrvÜSTrd metro  A   B   C 
veABZg+r-STR Havenspoarline R'dam West fracht, opbr.
vWBRÜCKE1 Delfshavense Schie
evBHF Beukelsdijk
dvÜSTldSTR+l HSL-Súd fan Skiphol
dSTRvABZglo-STRdABZq+l spoar fan Utert-Sintraal
vABZg+l-STRovSTR-ABZgro
vABZg+l-STRovABZgr-STR
utv-STR+l +
utSTRq + vÜSTr
utSTRq + vÜST
metro  E 
utv-BHFvBHF-LvBHF-R 83,9 Rotterdam Sintraal
earder Rotterdam DP
dutdSTRrv-SHI2g+rvSHI2g+l- metro  D   E 
vÜST spoar nei Breda

De Alde line (Amsterdam Rotterdam) is in spoarwei yn it westen fan Nederlân oer de rûte Amsterdam SintraalHaarlimLeien SintraalDe Haach HSRotterdam Sintraal. It is de âldste spoarline fan Nederlân en is oanlein troch de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM).

Skiednis bewurkje seksje

De spoarline begûn by stasjon d'Eenhonderd Roe krekt bûten Amsterdam, en waard folslein evenwijdich oan de besteande Haarlimmertrekfeart nei Haarlim oanlein. De treintsjinst foarme dan ek in direkte konkurrint fan de besteande trekskûte. Hjir riedt ek de earste trein op 20 septimber 1839 lutsen troch twa lokomotiven: de Arend en de Snelheid. Yn de jierren 1842- 1847 waard de spoarline ferlinge nei Leien – De Haach – Rotterdam. Ynearsten wie de spoarline útfierd yn breedspoar, mei in spoarwiidte fan 1.945 m. Yn 1865 waard it spoar smeller makke ta normaalspoar (1.435 mm) by dizze oanpassing waard it trajekt ek daalks dûbeldspoarig.

Stasjon d'Eenhonderd Roe lei op it grûngebiet fan Gemeente Sleat, nei't de HIJSM oerienstimming mei de stêd Amsterdam berikt hie oer in stasjon tichter by de stêd, waard yn 1842 stasjon Amsterdam Willemspoarte yn gebrûk nommen en waard Stasjon d'Eenhonderd Roe sletten. Dit stasjon Amsterdam Willemspoarte waard sletten yn 1878, wêrby't de line ferlinge waard nei it tydlike stasjon Amsterdam Westerdok. Yn 1889 koe it nije sintraal stasjon yn gebrûk naam wurde.

Op it plak fan it oarspronklike stasjon fan Haarlim út 1839 waarden de wurkplakken foar it ûnderhâld fan it spoarweimaterieel ynrjochte, it begjin fan de Haadwurkplak Haarlim. Yn 1842 waard it earste stasjonsgebou op it hjoeddeiske plak iepene.

Yn Leien, Den Haach, Delft, Skiedam en Rotterdam waarden de stasjons krekt bûten de stedswâlen lein. Dêr troch kaam it stasjon De Haach HS te lizzen op it grûngebiet fan Rijswijk (SH). Yn 1843 waard dit Haachsk grûngebiet.

It Rotterdamske einpunt kaam krekt bûten de Delftske Poarte te lizzen. It waard stasjon Rotterdam Delftsche Poort. Nei't dit stasjon yn de Twadde Wrâldkriich ferlern gien wie, is in stikje fierderop yn 1957 it sintraal stasjon fan Rotterdam iepene it nije einpunt fan de âlde line.

De âlde line waard elektrifisearre yn 1924-1927. It wie de earste wichtige spoarline yn Nederlân dy 't lektrifisearre waard (de nije Hofpleinline wie de earste elektrifisearre spoarline). Foar de elektryske tsjinst op de âlde line waard it Blokkendoas-materieel (Mat '24) oanskaft.

Iepening fan de spoarline bewurkje seksje

De spoarline nei Rotterdam waard yn fazen yn gebrûk naam.

Datum Traject Tuskenstasjons
20 septimber 1839 Amsterdam - Haarlim Amsterdam Sloterdijk, Halfweg-Zwanenburg,
Haarlim Spaarnwoude
2 juny 1842 Haarlim- Veenenburg Heemstede-Aerdenhout, Hillegom
17 augustus 1842 Veenenburg - Leien Voorhout
1 maaie 1843 Leien - Voorschoten De Vink
6 desimber 1843 Voorschoten- De Haach De Haach Mariahoeve, De Haach Leane fan NOI
3 juny 1847 De Haach - Rotterdam De Haach Moerwijk, Rijswijk, Delft,
Deflt Campus, Skiedam Sintrum

Treinûngelokken bewurkje seksje

Op de âlde line ha de ôfrûne trije iuwen in tal treinûngelokken plak hân.[1]

  • 9 maart 1843 - Op de weromreis fan in proefrit fan Haarlim nei Leien ûntspoarde lokomotyf Vesta trochdat de rolbrêge oer de Warmonder Leede net fergrindele wie, de masjinist rekke beknipe ûnder de lokomotyf en oerlibbe it ûngelok net. It wie it earste treinûngelok yn Nederlân mei in deadlik slachtoffer.
  • 10 augustus 1856 - De lêste trein fan dy dei botste foarby Skiedam op de foarlêste trein, dy't dêr ophâlden wie. Oarsaken fan it ûngelok wiene dat de HIJSM noch gjin gebrûk makke fan slútlantearnen en der net riden waard mei blokbefeiliging, mar allinnich mei tiidynfal.
  • 14 augustus 1874 - Om't de houten brêge by Warmond ferfongen waard troch in stiennen eksimplaar, wie der op it plak mar ien fan de twa spoaren beskikber. In trein mei leech materieel út de rjochting Amsterdam, lutsen troch lokomotyf Pluto, hie foar it inkeldspoarige part wachtsje moatten op in sneltrein út Rotterdam, mar passearre it stoptongjende sein yn folle feart. De trein botste frontaal op lokomotyf de Flora.
  • 11 augustus 1882 - Troch wurksumheden oan de brêge oer de Leidsefeart moast treinferkear út beide rjochtingen fan itselde spoar gebrûk meitsje en troch in loads begelaat wurde. De trein út Rotterdam hie syn loads oppikt en hie tastimming krigen om troch te riden, de trein út Amsterdam hie lykwols gjin loads oan board naam en wie trochriden sûnder tastimming. De twa treinen botsten frontaal.
  • 17 jannewaris 1914 - Lokomotyf Nestor, dy't in proefrit makke, waard flak foar Leien yn de flank rekke troch in lytse ranzjearlokomotyf. De Nestor foel om en de masinist kaam ûnder de lokomotyf telâne, hy oerlibbe it ûngelok net. De ranzjearlokomotyf bliek troch in ûnfeilich ranzjearsein riden te wêzen.
  • 9 septimber 1926 - Besuden fan halte De Vink, by Leien, ûntspoarde in sneltrein. In part fan de trein bedarre yn de sleat, wêrby't fjouwer minsken om it libben kamen. De ûntspoaring wie feroarsake troch in minne tastân fan it baanfak.
  • 16 desimber 1940 - Fan in koaletrein mei 50 weinen, dy't út Den Haach rjochting Utert ried, ûntspoarden by Leidschendam de lêste fyftjin weinen. De sneltrein Amsterdam-De Haach ried op de ûntspoarde weinen yn en ûntspoarde. De foarste bak fan de sneltrein skode fan de spoarbaan ôf en kaam mei de kabine yn de modder ta stilstân.
  • 13 jannewaris 1943 - Troch in spoarstaafbreuk ûntspoarden te stasjon De Haach Leane fan NOI de efterste rydtugen fan trein 1107 Amsterdam – Doardt.
  • 14 novimber 1952 - By de Laansleootseweg yn Skiedam wie in lokomotyf mei in frachtwagon oan it ranzjearjen op in sydspoar, doe't de wagon oanriden waard troch in lege passazjierstrein. De wagon bedarre ûnder de trein, wêrtroch't de trein opwipt waard, kantele en fan de spoardyk skode. De masinist bruts syn skonk.
  • 27 desimber 1982 - De ynternasjonale trein Warschau-Hoek fan Hollân wie tsien minuten te let fuortgien út Utrecht, trochdat by de lokomotyf in luchtlekkaazje ferholpen wurde moast. Nei it fuortgean út Rotterdam moast de trein in pear spoaren trochwikselje om op de Hoekse Lijn út te kommen. De stoptrein út Amsterdam rûn hjirtroch foar in read sein, mar ried troch. De twa treinen rekken elkoar sa goed as frontaal.
  • 21 april 2012 - Yn it wykein fan 21 april wiene der wurksumheden oan it spoar tusken Amsterdam Sintraal en Amsterdam Sloterdijk. Dêrtroch wiene der om de oanslúting Singelgrêft hinne minder spoaren beskikber as gebrûklik. Treinen yn beide rjochtingen moasten om beurten gebrûk meitsje fan itselde spoar. Op 'e hichte fan it Westerpark, tusken de stasjons Amsterdam Sintraal en Sloterdijk mist de masinist fan in sprinter in read sein en botst frontaal op in intercity.
  • 4 april 2023 - By stasjon Voorschoten botste in frachttrein op in boukraan, dy't brûkt waard by wurksumheden oan it spoar. In tsjinkommende reizgerstrein botste dêrnei op de brokstikken fan de kraan, ûntspoarde en kaam neist it spoar yn de greide telâne. De kraanmasinist oerlibbe it ûngelok net.

Stasjons en gebouwen bewurkje seksje

Oan it spoar lizze hjoed-de-dei 20 stasjons: (kursyf: earder stasjon)

Stasjon Iepene hjoeddeistich gebou
  Amsterdam Sintraal 1889 1e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Cuypers
  Amsterdam Westerdok 1878 Gjin, gebou sloopt yn 1889, stasjon sletten yn 1889
  Amsterdam Willemspoarte 1842 Gjin, gebou sloopt yn 1878, stasjon sletten yn 1878.
  d'Eenhonderd Roe 1839 Gjin, gebou sloopt yn 1850, stasjon sletten yn 1842.
  Sloterdijk Súd 1890 Gjin, gebou sloopt yn 1986, stasjon sletten yn 1985.
  Amsterdam Sloterdijk 1983 1e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Reijnders.
  Halfweg-Zwanenburg 1842 Gjin, gebou sloopt yn 1941.
  Haarlim Spaarnwoude 1998 Gjin
  Haarlim 1839 1906, 3e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Margadant.
Zijlweg 1891 Gjin, stasjon sletten yn 1903
Leidsche Straat 1904 Gjin, stasjon sletten yn 1923
  Heemstede-Aerdenhout 1872 1958, 2e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt van der Gaast.
Mannepad 1872 Gjin, stasjon sletten yn 1927
  Vogelenzang-Bennebroek 1842 1e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Margadant. Stasjon sletten yn 1944.
Doodweg 1891 Gjin, stasjon sletten yn 1900
  Hillegom 1891 Gjin, gebou sloopt yn 1970
Hillegommerbeek 1842 Gjin, stasjon sletten yn 1900
  Veenenburg 1842 Gjin, gebou sloopt yn 1903 , stasjon sletten yn 1896
  Lisse 1891 1e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Margadant. Stasjon sletten yn 1944.
  Piet Gijzenbrug 1842 Gjin, gebou sloopt yn 1964, stasjon sletten yn 1944
  Voorhout 1892 Gjin, gebou sloopt yn 1940
Leidsche Straatweg 1891 Gjin, stasjon sletten yn 1902
Postbrug 1842 Gjin, stasjon sletten yn 1842
  Warmond 1842 Gjin, gebou sloopt yn 1964, stasjon sletten yn 1952.
  Leien Sintraal 1842 1996, 4e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Reijnders.
  De Vink 1906 1e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Fikkers.
  Voorschoten 1843 1995, 3e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Bak.
Statistiek 1944 Gjin, stasjon sletten yn 1949
  De Haach Mariahoeve 1966 Gjin, tagong tunnel ferburgen yn in kantoargebou.
  De Haach Leane fan NOI 1843 1978, 2e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Douma.
  De Haach HS 1843 1891, 2e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Margadant.
  De Haach Moerwijk 1996 Gjin
  Rijswijk-Wateringen 1847 Gjin, gebou sloopt yn 1950, stasjon sletten yn 1938.
  Rijswijk 1965 1996, 2e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Fikkers.
Kleiweg 1887 Gjin, stasjon sletten yn 1906.
't Haantje 1887 Gjin, stasjon sletten yn 1903.
Singelweg 1886 Gjin, stasjon sletten yn 1905.
Schoolpoort 1886 Gjin, stasjon sletten yn 1905.
  Delft 1885 2015, 3e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Benthem en Crouwel.
  Delft Campus 1970 Gjin, gebou sloopt yn 2006.
  Kethel 1892 Gjin, stasjon sletten yn 1938.
  Skiedam Sintrum 1847 2000, 4e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt van Belkum.
  Beukelsdijk - 1e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Margadant. Stasjon nea yn gebrûk naam.
  Rotterdam Sintraal 1957 2012, 2e gebou, unyk ûntwerp fan arsjitekt Benthem en Crouwel.
  Rotterdam Delftsche Poort 1847 Gjin, gebou yn 1940 ferlern gien yn de Twadde Wrâldkriich. Stasjon sletten yn 1957.

Boarnen, noaten en referinsjes bewurkje seksje

Boarnen, noaten en/as referinsjes: