De Fekke Nuet
De Fekke Nuet, yn it oarspronklike Ingelsk: The Taming of the Shrew, is in toanielstik fan 'e hân fan 'e wiidferneamde Ingelske skriuwer en dichter William Shakespeare. It is in komeedzje dy't ferhellet oer de hofmakkerij troch de ealman Petruchio fan Katerina, dy't skynber in eigenwize en balstjurrige fekke is. Fanwegen de anty-froulike toansetting fan it stik is it frijwat kontroversjeel, fral by it moderne (lêzers)publyk. Likegoed is it withoefolle kearen adaptearre ta oare media, lykas film, opera en musikal. De meast ferneamde fan dy adaptaasjes binne nei alle gedachten Cole Porter syn musical Kiss Me, Kate út 1948, de ferfilming dêrfan út 1953 en de spylfilm The Taming of the Shrew út 1967, mei yn 'e haadrollen Elizabeth Taylor en Richard Burton. Ek de moderne film 10 Things I Hate About You, út 1999, is loskes op it stik basearre. De Fekke Nuet is foar 't neist skreaun tusken 1590 en 1592, en waard foar it earst publisearre yn 1594. De Fryske oersetting fan Douwe Kalma ferskynde yn 1959.
| De Fekke Nuet | ||
| ||
| algemiene gegevens | ||
| oarspr. titel | The Taming of the Shrew | |
| auteur | William Shakespeare | |
| taal | Ingelsk | |
| foarm | toanielstik | |
| sjenre | komeedzje | |
| skreaun | ±1590-92 | |
| 1e publikaasje | 1594, Londen | |
| oersetting nei it Frysk | ||
| Fryske titel | De Fekke Nuet | |
| publikaasje | 1959, Drachten | |
| útjouwer | Fryske Shakespeare Stifting | |
| oersetter | Douwe Kalma | |
Ynhâld
bewurkje seksjeIt stik hat in ramtferhaal wêryn't de betize dronkeman Christopher Sly troch in echte ealman by wize fan grap wiismakke wurdt dat er sels ek in ealman is. De echte ealman lit dêrnei foar Sly it toanielstik De Fekke Nuet opfiere.
Yn dat stik tingje twa eallju, Hortensio en Gremio, nei de hân fan in tsjeppe Padovyske jonkfrouwe dy't fan Bianca hjit. Harren hofmakkerij driget lykwols op neat út te rinnen as Bianca har heit Baptista ferklearret dat der gjin sprake fan wêze kin dat syn jongere dochter trouwe sil foar't syn âldere dochter, Katerina, feilich yn it houliksboatsje loadse is. Dat is de beide frijers in griis, mei't Katerina in aaklik opljeppende fekke is dêr't gjin man ea mei trouwe wolle soe. Hortensio en Gremio beslute dat se gjin oare kar hawwe as om gear te wurkjen om Katerina oan 'e man te helpen, sadat Bianca dêrnei frij wêze sil om mei ien fan harren te trouwen.
In trêde frijer, Lucentio, is koartby yn Padua oankommen om te studearjen oan 'e universiteit dêre, mar nei ien blik op Bianca is er alhiel fan it fanke besleifere rekke. As er har heit Baptista sizzen heard dat dy útsjocht nei priveelearaars foar syn dochter, komt er op it lumineuze idee om himsels te ferklaaien as in learaar Latyn dy't fan Cambio hjit, sadat er efter Baptista syn rêch om nei Bianca stykje kin. Dêrby jout er syn tsjinstfeint Tranio opdracht om himsels (Lucentio) te spyljen.
Underwilens arrivearret Petruchio yn Padua, yn it selskip fan syn feint Grumio. Petruchio is in maat fan Hortensio, en siket in frou om mei te trouwen. Hortensio grypt syn kâns en rekrutearret Petruchio as frijer foar Katerina. Sadree't Petruchio mei Baptista yn 'e kunde kommen is, lit Hortensio him de muzyklearaar Litio (dy't eins Hortensio sels yn momkape is) oan 'e man foarstelle. Sa meitsje dus Lucentio en Hortensio alias de learaars Cambio en Litio allebeide Bianca it hof, sûnder dat har heit it wit en sûnder dat se it faninoar witte.
.jpg)
Om mei Katerina har bytskens omgean te kinnen, beart Petruchio dat alle snauske opmerkings dy't se makket aardich en freonlik binne. Katerina giet akkoart mei in ferloving en al hiel gau trouwe se yn in bespotlike seremoanje wêrby't Petruchio û.m. de preester in opstopper ferkeapet, alle kommunywyn opsûpt en Katerina dan tsjin har wil meitroaid nei hûs ta. Neitiid oertsjûget Tranio (yn 'e momkape fan syn master Lucentio) Hortensio derfan dat Bianca him as frou ûnweardich is. Dêrnei stykje Gremio en "Lucentio" noch mar mei syn twaen om Bianca. Tranio kin Gremio maklik oer wat de grutte fan 'e oanbeane breidsskat oangiet, mar yn syn fjoer om it fan Gremio te winnen, biedt Tranio folle mear as dat syn master risse kin. As Baptista dan seit dat Bianca en "Lucentio" trouwe kinne sadree't Lucentio syn heit Vincentio de breidsskat befêstige hat, beslút Tranio dat se no immen brek binne om Vincentio te spyljen.
Underwilens begjint Petruchio oan it nuet meitsjen fan syn fekke. Hy wegeret Katerina alle iten en klean, sabeare om't neat goed genôch foar har is. Boppedat set er útein mei alles wat se seit te ûntstriden en har te twingen om it iens te wêzen mei alles dat hysels seit, al hoe absurd oft dat ek wêze mei. Uteinlik stimt se, om in foarbyld te jaan, mei dat de sinne de moanne is en dat Vincentio in frou is.
Tranio hat ûnderwilens in âldman fûn om Vincentio te spyljen. Dy befêstiget foar Baptista de ûnthjitten breidsskat foar Bianca, dat Baptista liket in houlik tusken syn jongste dochter en "Lucentio" (eins Tranio yn momkape) no skoan ta. Mar dan lit Bianca har skake troch de echte Lucentio. Underwilens arrivearret de echte Vincentio, dy't Petruchio en Katerina al tsjinkommen wiene, yn Padua, dêr't er Baptista treft mei de âldman dy't spilet dat er Vincentio is. De âldman hâldt fêst oan syn oannommen identiteit en beweart fierders dat Tranio syn soan Lucentio is, wat de betizing noch grutter makket. Uteinlik stiet de echte Vincentio op it punt om oppakt te wurden as in bedrager, mar krekt op 'e tiid komt de echte Lucentio mei syn nije ferloofde Bianca opdaagjen. Dy bringt dan it hiele spul út oan 'e folslein betize Vincentio en Baptista, en alles wurdt him ferjûn troch syn heit en oansteande skoanheit.
Yn 'e tuskentiid hat Hortensio in rike widdo troffen dêr't er op slach en stel mei troud is, sadat der yn 'e slotsêne by Baptista thús trije breidspearen oan it jimmet oansitte: Bianca en Lucentio, Hortensio en de widdo, en Katerina en Petruchio. Om't in elk wit hoe'n fekke oft Katerina wol net is, brekt der ûnder de manlju ûnienichheid út oer waans frou oft better om sizzen jout. Petruchio stelt in weddenskip foar, wêrby't elk fan 'e trije syn frou ûntbiede litte sil troch in tsjinstfeint; wa syn frou oft it hearrichst komt, hat wûn. Mei't Katerina de iennichste is dy't gehoar jout oan it befel om daliks te kommen, wint Petruchio de weddenskip. It stik einiget as Katerina de oare beide froulju foarhâldt hoe wichtich oft it is dat froulju altiten daliks dogge wat harren man seit, en as Baptista, Hortensio en Lucentio har deroer besauwe hoe yngeande nuet oft Petruchio syn fekke wol net makke hat.
Fryske oersetting
bewurkje seksjeThe Taming of the Shrew waard ûnder de titel De Fekke Nuet yn it Frysk oerset troch Douwe Kalma. Yn 1959 waard it publisearre troch de Fryske Shakespeare Stifting te Drachten, as ûnderdiel fan harren omnibusútjefte Shakespeare's Wurk Dl. II, yn 'e mande mei de fertalings fan twa oare Shakespeariaanske komeedzjes: In Midsimmernachtdream en De Keapman fan Feneesje.
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: |
Foar sekundêre boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side. |