Watto

Watto (útspr.: [ˈwɔtoʊ], likernôch: "ûot-too") is in fiktyf personaazje fan minder belang út 'e Star Wars-franchise fan 'e Amerikaanske filmmakker George Lucas. Hy is sjegrinige, ynklauwerige (bûtenierdske) Toydariaan en de útbater fan in winkel yn twaddehâns technologysk guod. Ek is er de eigner fan 'e slavejonge Anakin Skywalker en syn mem Shmi. Watto waard yntrodusearre yn 'e film Star Wars: Episode I – The Phantom Menace (1999). It personaazje waard folslein makke troch it gebrûk fan fisuele effekten, wylst syn dialooch ynsprutsen waard troch stimakteur Andy Secombe. Watto soarge nei de premiêre fan 'e film foar wat kontroverse om't er "in antysemitysk stereotype" wêze soe.

Watto personaazje út Star Wars
persoanlike bysûnderheden
sekse	manlik
soarte personaazje	Toydariaan
nasjonaliteit	Galaktysk
berop/amt	hanneler yn twaddehâns    technologysk guod
oare ynformaasje
besibbe   personaazjes	Anakin Skywalker Shmi Skywalker Padmé Amidala Qui-Gon Jinn Cliegg Lars
geastlike heit	George Lucas
ûntstean	1999

Untwerp

It uterlik fan Watto waard troch ûntwerper Doug Chiang gearstald út ferskate ûnderdielen fan eardere ûntwerpen fan mooglike bûtenierdske wêzens, wêrûnder in grou pappegaai-eftich wêzen fan Terryl Whitlatch, in fjouwerearmich wêzen mei in sigaar fan Iain Craig en in nea brûkt ûntwerp foar in Neimoïde troch Chiang sels mei in slurfke en bryk steande tosken. Dêr foege er de wjukken fan in kolibry en in arkgurdle om 'e mul oan ta. Doe't er it oan George Lucas sjen liet, frege dy him om swimfluezzen tusken de teannen ta te foegjen, wêrnei't er it goedkarde.

Ferskinings

Yn The Phantom Menace

Watto waard yntrodusearre yn 'e film Star Wars: Episode I – The Phantom Menace (1999), it earste diel fan 'e Star Wars-prequeltrilogy. Dêryn libbet er yn 'e delsetting Mos Espa, op 'e planeet Tatooine, dêr't Toydarianen lykas hy net lânseigen binne. Hy is de eigner fan in winkel yn twaddehâns guod, benammen technologyske ûnderdielen, en fan 'e slavejonge Anakin Skywalker en syn mem Shmi. Watto wurdt yn 'e film ôfskildere as in ynklauwerich stik sjegryn mei in gokferslaving.

Under de Nabookrisis reizget keninginne Padmé Amidala fan Naboo fan har thúswrâld, dy't beset is troch de Hannelsfederaasje, nei de haadstêd fan 'e Galaktyske Republyk op Coruscant om dêr stipe te sykjen by de Galaktyske Senaat en kânselier Finis Valorum. By it trochbrekken fan 'e blokkade dy't de Hannelsfederaasje om Naboo hinne ynsteld hat, rint it romteskip fan 'e keninginne lykwols averij op, sadat in tuskenstop op Tatooine nedich is. De Jedi-master Qui-Gon Jinn, dy't yn it gefolch fan Padmé reizget, giet der mei de knoffelige Gungaan Jar Jar Binks, de androïde R2-D2 en wat er mient dat in hofdame fan 'e keninginne is (mar eins Padmé sels is) op út om in ferfangend ûnderdiel foar it romteskip te sykjen.

Hja bedarje yn Mos Espa yn 'e winkel fan Watto, dêr't Qui-Gon ûntdekt dat Toydarianen ymmún binne foar de 'ferstânstrúk fan 'e Jedi', in technyk wêrmei't se ornaris maklik lju oertsjûgje kinne fan harren gelyk. Qui-Gon besiket dat tsjin Watto te brûken, mei't er de priis net opbringe kin dy't de keapman freget foar it ûnderdiel dêr't er ferlet fan hat. Wylst er him beriedt oer wat no, wurdt Qui-Gon de njoggenjierrige Anakin gewaar. Hy merkt daliks dat dy tige 'sterk yn de Krêft' is, en in bloedtest bringt oan it ljocht dat syn nivo fan 'midi-glorianen', in mjitte fan Krêftpontinsjeel, it heechste is dat ea metten is. Qui-Gon rekket derfan oertsjûge dat Anakin de 'Utkarde' is, dêr't de âlde profesijen fan 'e Jedi gewach fan meitsje.

As Qui-Gon foar it ferstân kriget dat Watto in gokker is dy't geregeldwei weddenskippen ôfslút op 'e útkomst fan saneamde podraces, dêr't er Anakin oan meidwaan lit, sjocht er in manear om twa miggen yn ien klap te slaan. De Boontajûnklassiker, in wichtige podrace, is oansteande. Qui-Gon stelt in weddenskip mei Watto foar: as Anakin wint, kriget er it ûnderdiel foar syn romteskip, dêr't er ferlet fan hat, fergees, en mei er boppedat Anakin meinimme om him te trainen as in Jedi. As Anakin ferliest, kriget Watto it hiele romteskip fan 'e keninginne fan Naboo. Watto giet akkoart, mei't de Dug Sebulba oan 'e race meidocht, yn wa't er mear fertrouwen hat as yn Anakin.

Yn 'e race wit Anakin it lykwols tsjin alle ferwachtings yn te winnen fan Sebulba. Neitiid is Watto alhiel opsternaat en hâldt er út dat Qui-Gon him bedragen hat, al wit er net krekt hoe. As Qui-Gon foarstelt en lis harren skeel foar oan 'e Hutts, dy't op Tatooine foar master opslane, bynt Watto lykwols gau yn en draacht er it ûnderdiel en Anakin oan 'e Jedi oer.

Yn Attack of the Clones

Yn 'e ferfolchfilm Star Wars: Episode II – Attack of the Clones (2002), dy't tsien jier nei de foarfallen yn The Phantom Menace spilet, keart de no folwoeksen Anakin werom nei Tatooine om syn mem Shmi te sykjen. Hy hat Padmé op sleeptou, dy't er eins as liifwacht beskermje moat, mar op wa't er yn it geheim fereale rekke is. Yn Mos Espa treffe hja Watto by syn winkel. Anakin en syn eardere eigner begroetsje inoar min ofte mear freonskiplik, wêrnei't Watto fertelt dat Shmi in stikmannich jierren lyn frijkocht is troch de boer Cliegg Lars, mei wa't se neitiid troud is. Op fersyk fan Anakin siket er yn syn boekhâlding it krekte wenplak fan Lars op.

Oare ferskinings

Yn oare ûnderdielen fan 'e Star Wars-franchise, lykas romans en strips, wurdt de eftergrûn fan Watto fierder beljochte. Sa wurdt dêryn ferhelle oer syn jonkheid op syn thúswrâld Toydaria, de reden wêrom't er him op Tatooine fêstige (hy wie in oarlochsflechtling) en hoe't er syn talint foar hannel fierder oanskerpe hat troch by de Jawa's yn 'e lear te gean. Yn (it sûnt 2014 net mear as kanonyk beskôge) stripalbum Star Wars: Visionaries wurdt Watto deade troch de Sith Darth Maul wannear't dy op Tatooine syn âlde fijân Obi-Wan Kenobi op it spoar is.

Kontroverse

Nei de premiêre fan Star Wars: Episode I – The Phantom Menace yn 1999 ûntstie der wat kontroverse om it figuer fan Watto hinne fanwegen de oerienkomsten dy't guon kritisy seagen tusken him en de stereotype Joad. Dy wurdt nammers foarsteld mei in grutte kromme noas, kraaleagen en in suterich burd, en teffens as tige ynklauwerich, allegear eigenskippen dy't ek fan tapassing wiene op Watto. J. Hoberman neamde him yn The Village Voice "it meast skamteleaze etnyske stereotype" fanwegen de kromme noas, hoewol't Watto eins gjin kromme noas hat mar in slurfke. Yn it tydskrift Slate skreau Bruce Gottlieb dat Watto as slave-eigner it antysemityske idee fersprate dat "it Joadske ras efter de slavehannel sit". Yn The Nation neamde Patricia J. Williams it personaazje Watto "alomfetsjend antysemitysk – sawol anty-Arabysk as anty-Joadsk."

Keppelings om utens

• (in) Artikel oer Watto yn Wookieepedia, de offisjele Star Wars-Wikipedy

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side.