Aldemardum

Aldemardum is in doarp yn de gemeente De Fryske Marren. It doarp leit yn it súdwesten fan de gemeente oan de Iselmar. Oant 2014 hearde it doarp by de gemeente Gaasterlân-Sleat. It doarp is by toeristen fral bekend om it Aldemardumer Klif.

Aldemardum
PKN-tsjerke 'De Fontein'
Bestjoer
provinsje	Fryslân
gemeente	De Fryske Marren
Sifers
Ynwennertal	1.395 (1 jannewaris 2023)
Oar
Postkoade	8567
Tiidsône	UTC +1
Simmertiid	UTC +2
Koördinaten	52° 51' NB, 5° 32' EL
Besikersintrum Mar & Klif
Lytse bank by de doarpspomp yn it sintrum
Offisjele webside
Webstee Aldemardum
Kaart
Kaart
Himrik fan Aldemardum yn de eardere gemeente Gaasterlân-Sleat

It doarp hie op 1 jannewaris 2023 1.395 ynwenners.

Skiednis

De namme Aldemardum wurdt foar it earst neamd yn 1329, mar de earste delsettingen bestienen al foar 850. Eartiids feroare de namme fan ‘Meretha’, yn ‘Merthen’, ‘Maerdum’, ‘Merthum’ en ‘Mirdum’ nei ‘Aldemardum’.

Troch de âlde doarpskearn mei in brink docht Aldemardum wat Drintsk oan. Dy âlde, let-midsiuwske, doarpskearn bestiet út De Brink, de tsjerke (in ryksmonumint) en de Alde Buorren. Yn de 19e iuw waard de doarpskearn útwreide mei de Jan Schotanuswei en de Tsjerkestrjitte, beide mei in pear âlde pleatsen en huzen oan beide kanten fan de dyk. Midden yn it doarp Aldemardum stiet ek doarpshûs "'t Klif".

Gea

Aldemardum leit yn Gaasterlân, dêr’t yn 2007 sa’n 20 dasseburchten yn te finen binne. Der binne ferskate 'dassetunneltsjes' oanlein om it bist te beskermjen tsjin it ferkear. De das is ek de maskotte fan it besikerssintrum "Mar en Klif".

Gebouwen

• "De Fontein": de protestantske tsjerke út 1790 mei brânskildere glês út 1790 fan Ype Staak
• De "Bosktsjerke" út 1933 is in tsjerke fan de Grifformearde Gemeenten. It is simmerdeis ien fan de drokst besochte tsjerken fan Gaasterlân mei sneins bytiden wol fjouwer tsjinsten. In grut part fan it tsjerkefolk binne toeristen, dy't op de kristlike kemping "De Verborgen Hoek" yn Harich fakânsje hawwe.
• Loftwachttoer - De toer waard yn 1953 op de heechste heuvel fan Gaasterlân boud as útsjochpost foar it Korps Loftwachttsjinst.

Riniastate

De Wikipedy hat ek in side Riniastate (Aldemardum).

Riniastate yn 2009

De Riniastate leit eastlik fan Aldemardum oan de Star Numanwei. It hûs is yn 1843 foar Geertruida Wilhelmina Godarda Johanna Rinia van Nauta (widdo Drieling) yn neoklassisistyske styl boud neffens in ûntwerp fan de Ljouwerter stedsarsjitekt Thomas Romein. It hat in moai ynterieur.

Kippenburch

De Wikipedy hat ek in side Kippenburch.

In 19e iuwsk lânhûs fan grytman Gerard van Swinderen.

Stienrûte

Balstien fan Aldemardum

De Stienrûte is in rûte mei balstiennen út Skandinaavje dy't yn de foarlêste iistiid, 140.000 jier lyn, yn Gaasterlân komd binne. Se lizze op in soad plakken, as grins, as monumint of samar foar de pronk. Der lizze in soad op de hiemen mar der sitte noch folle mear yn de grûn. By tweintich stiennen binne ynformaasjebuordsjes delset.

De Mergelbult

By it Aldemardumer Klif, en deirekreaasjeterrein "De Hege Gerzen" leit midden yn in stik lân in bysûndere heuvel. Op de heuvel steane hagedoarnen; de heuvel wurdt yn de folksmûle "De Mergelbult" neamd. Dy bult is oerbleaun fan de mergelwinning, dy't hjir om 1900 wie. Mergel is in mingsel fan klaai en kalk en kin as kalkdongstof brûkt wurde op lânbougrûn. It bysûndere heuveltsje is de stoartbult fan dizze graverij út ± 1900.

Mienskip

Loftwachttoer

It doarpskrantsje hjit "It Pompeblêd". It doarpshûs is fêstige yn it multyfunksjoneel sintrum "it Klif".

Tsjerken

• (PKN): De Fontein
• (Grifformearde Gemeenten): Bosktsjerke

Katoliken fan it doarp geane nei tsjerke yn Balk of Bakhuzen. Baptisten geane nei "It Beaken" yn Koudum.

Ferienings

• Buertferienings: "De Buorrenhoeke", "De Grintfisker", "It Rûntsje", "Under de toer" en "De Ikebosker",
• Feriening Oudemirdum Bruist
• Damklup Aldemardum
• Oranjeferiening
• Pleatslik Belang Aldemardum
• SF NOK - in omny-sportferiening dêr't fuotbal, follybal, tennis en gymnastyk yn ûnder brocht binne

Befolkingsferrin

Jier	1954	1959	1964	1969	1974	2007	2021
Ynwenners	1.013	882	862	842	928	1.330	1.380

Berne yn Aldemardum

• Henricus Aeneae (1743-1810), wittenskipper
• Johannes Reitsma (1837-1902), teolooch
• Jaap Mulder (1933-2016), politikus
• Douwe Breimer (1943), farmakolooch, heechlearaar

Ferskaat

• Der bestiet ek in DVD oer Aldemardum. Dêrop binne in soad ynwenners út de njoggentiger jierren te sjen. De DVD is makke by it 75-jierrich bestean fan Pleatslik Belang yn 1996. Ek bylden fan it doarp en omkriten binne dêrop te sjen.
• It Aldemardumer Klif is ek de muoite wurdich. It besikerssintrum Mar en Klif jout ynformaasje oer it gea, de omjouwing en de kultuer fan it gebiet.
• De Hege Gerzen - In populêre lokaasje foar strânleafhawwers en surfers.

Iepenbier ferfier

De busline troch Aldemardum wurdt fersoarge troch Qbuzz. De folgjende line rydt troch Aldemardum:

• Line 44 Boalsert - Snits fia Gaasterlân: Boalsert - Tsjerkwert - Parregea - Warkum - Koudum - Himmelum - Bakhuzen - Murns - Riis - Beukenleane - Jolderenbosk - Aldemardum - Nijemardum - Sondel - Wikel - Balk - Ypekolsgea - Wâldsein - Kûfurderrige - De Hommerts - Jutryp - Snits

Strjitten yn Aldemardum

Alle strjitten yn Aldemardum.

Sjoch ek

• Fryske doarpen.

Keppeling om utens

• Webstee fan Aldemardum

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

webstee fan Aldemardum streekynformaasjesintrum oer de loftwachttoer Commons Wikimedia Commons  Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Aldemardum fan Wikimedia Commons.