Marrum

Marrum is in doarp dat yn de gemeente Noardeast-Fryslân leit. Foar de gemeentlike weryndieling fan 2019 hearde it ta de gemeente en noch earder ta de gritenij Ferwerderadiel. Marrum leit noardeastlik fan Hallum, noardwestlik fan Wânswert, súdwestlik fan Ferwert en besuden de Waadsee. Yn 2022 hie it doarp sa’n 1.410 ynwnners. De doarpskearn leit om de krúsing fan de Ringwei en de Lege Hearewei. It doarp leit op in geve terp. Ek it eardere doarp Westernijtsjerk falt ûnder Marrum. Marrumers wurde tradisjoneel foar 'katten' útskolden, Westernijtsjerkers foar 'roeken'. Beide bisten komme ek yn de mienskiplike doarpsflagge en it wapen foar.

Marrum
Langebuorren
Emblemen
Sifers
Ynwennertal	1410 (2022)
Oerflak	12,25 km², wêrfan: lân: 12,15 km² wetter: 0,10 km²
Befolkingsticht.	116 ynw./km²
Polityk
Lân	Nederlân
Provinsje	Fryslân
Gemeente	Noardeast-Fryslân
Oar
Tiidsône	UTC +1
Simmertiid	UTC +2
Koördinaten	53° 19' N 5° 48' E
Offisjele webside
Side Marrum
Kaart

De namme

De namme kin mear betsjuttings hawwe. De earste soe wêze kinne: hiem oan de mear; in 'mear' of ek wol 'mar' is wetterskieding/grins tusken twa gebieten. De twadde betsjutting soe wêze kinne: hiem op leech lân.

Skiednis

Likernôch om de 11e iuw hinne waard de seedyk oanlein, dêr't hjoed-de-dei de Hege Hearrewei rint.

Marrum op in âlde printbrievekaart

Marrum hat ferskate states hân. De âldste wie Botniastate. Botniastate moat om 900 stifte wêze troch Ode Botnia. Letter is dy oergien op de famylje Fan Kamminga. Der hat praat west dat Botniastate in sterke stins west hat, no is der hast neat mear fan te finen. In oare state wie Pongastate. De Ponga's moatte in foarnaam plak yn Marrum ynnommen hawwe. Letter is dy state oergien op de Fan Harinksma's en om 1750 hinne hat der in Idsinga wenne. Guon fan de oare states binne noch werom te finen yn nammen fan pleatsen.

Marrum wie ferneamd om de sûkereibou. Yn 1840 wienen der yn Marrum noch 19 sûkereifabriken, mar der hawwe mear west. De sûkereiwoartel, dy't wy no noch kenne by de fariant wytlof, waard drûge en meald. Dan waard it ferkocht as sûkerei. It waard dronken yn 't plak fan kofje.

Yn 2006 koene by heechwetter mear as 200 hynders op in lytse ferheging gjin kant mear út, nei't it bûtendykske lân by Marrum der ûnderstrûpt wie. Trije dagen lang waard besocht de hynders nei it fêstelân te heljen, mar alles mislearre. Op de tredde dei slagge it mei lokhynders om oer in útset paad de hynders út harren benearjende sitewaasje te heljen. Fan de 200 hynders ferstoaren der 25 troch ferdrinking of ûnderkuolling. Fiif jier letter waard op it inisjatyf fan Doarpsbelang Marrum-Westernijtsjerk ta neitins fan de reddingsaksje in monumint fan keunster Machiel Braaksma ûnthulle op it plak dêr't de hynders feilich oan lân kamen. It monumint bestiet út in stalen plaat mei dêrop de ôfdrukken fan hynstehoeven. De reddingsaksje krige in soad omtinken fan de nasjonale en ynternasjonale parse.

Oant de gemeentlike weryndieling fan 2019 foel Marrum ûnder de gemeente Ferwerderadiel.

Gebouwen

Godehardustsjerke

Godehardustsjerke

De Wikipedy hat ek in side Godehardustsjerke (Marrum).

De oarspronklik romaanske tsjerke moat boud wêze yn de 13e iuw. De patroanhillige wie Sint-Godehardus. De tsjerke is boud fan reade en giele kleastermoppen. Der sitte sels noch fragmintarysk boudielen fan dowestien yn. De tsjerke is faak ûnder hannen nommen. Yn 1858 is de toer yn de foartsjerke boud. Oan de súdside binne der noch spoaren fan in eardere kapel. De preekstoel is út de 17e iuw. Fierders is der noch in barokke hearebank. It oargel is yn 1831 makke troch de oargelbouwer L.A. Hillebrand. It oargel is faak ûnder hannen nommen. Yn 1944 hat H. Spanjaard it oargel restaurearre en útwreide. Dat it oargel der kommen is, is mei mooglik makke troch freule A.J.A. baronesse Collet d'Escury, dy't doe grutgrûnbesitster yn Marrum en Westernijtsjerk wie.

It Heephûs

It Heephûs, de âlderein wenne sa ek yn in filla

Om 1915 hinne foldie it earmhûs yn Hallum net mear oan de easken. As alternatyf foel it each fan it gemeentebestjoer op it eardere notarishûs yn Marrum. Doe't soks bekend waard, stie Marrum op ien ein. De Hallumers mochten om harren it earmhûs wol hâlde; it paste net yn Marrum en wat soe der barre mei dat moaie hûs? De ûnderhannelings mei juffer Louise Heep, de dochter fan de eardere notaris, en it gemeentebestjoer gienen troch.

Op 21 desimber 1917 droech juffer Heep har hûs fergees oer oan de gemeente. Wol mei it betingst dat it hûs oan de bûtenkant net feroare wurde mocht. It hat de gemeente dochs noch it nedige koste foar de ferbouwing. Yn Marrum waard noch wat neiprottele, mar guon fûnen it oars ek wol moai dat de Marrumers no yn it eigen doarp bliuwe koenen. Yn 1952 waard it Heephûs ôfkard, mar it moast noch oant 1971 duorje foar't de lêste bewenners nei in nije âldereintehûs 'Foswert' yn Ferwert ferhúzje koenen. It gebou is letter Griene Krúsgebou wurden en is no wer yn partikuliere hannen.

De mûnen

De Grutte Mûne

• De De Feniks (1917).
• De Grutte Mûne.
• De Klaailânsmûne (1845)

De betonnen huzen

Yn Marrum wie it betonfabryk fan Mellema. Mellema woe ek wol ris sjen litte dat hy mear koe as betonplaten meitsje. Sa binne der yn Marrum twa huzen fan beton boud.

It bûterfabryk

Molkfabryk

Yn 1881 waard der yn Westernijtsjerk in bûterfabryk oprjochte. It fabryk ferhuze letter nei Marrum. Yn Marrum wie men grutsk op harren fabryk. It wie ek de grutste wurkjouwer yn Marrum. Nei 1945 ûntkaam Marrum ek net oan de fúzjes. De namme Marrum waard feroare yn 'De Takomst'. In lange takomst hat it fabryk net mear hân. Yn desimber 1981 waard de lêste molke ôflevere. Earder hie de gersdrûgerij al de doarren slute moatten.

Stasjon

Stasjonsgebou mei pankoektrein Marrum-Westernijtsjerk

Tusken Marrum en Westernijtsjerke stiet it âlde stasjonsgebou fan it eartiidske spoar fan Ljouwert nei Dokkum (Dokkumer lokaaltje) fan de NFLS. It stasjonsgebou is tsjintwurdich yn gebrûk as pankoekhûs. By it stasjonsgebou steane âlde lokomotiven mei restaurearre rydtúgen út de earste helte fan de 20e iuw.

Mienskip

It doarpshûs stiet oan de Ringwei, de feriening foar It Nut set him yn foar it doarp. It doarp hat noch in goed tal foarsjennings. Der is noch middenstân en horeka oanwêzich en Marrum kent in goed sport- en ferieningslibben.

Skelnamme

Marrumers wurde tradisjoneel foar 'katten' útskolden, Westernijtsjerkers foar 'roeken'. Beide bisten komme ek yn de mienskiplike doarpsflagge en it wapen foar.

Tsjerke

• Protestantske gemeente Marrum-Westernijtsjerk

Skoalle

• Kristlike basisskoalle 'Aasterage'.

Ferienings

• Drumband de Eendracht
• Brassband De Eendracht
• Toanielferiening Marrum
• Pleatslik Nut - toaniel
• Fuotbalferiening Marrum
• Tennisvereniging De Gibben
• Keatsferiening yn Marrum
• MGGV- gymnastyk
• Biljertferiening De Klos

Befolkingsûntwikkeling

Jier	1744	1830	1954	1959	1964	1969	1974	2004	2008	2014	2022
Befolking	497	987*	1358	1311	1335	1414	1653	1450	1477	1464	1420

(* folkstelling; Van der Aa:1050)

Berne

• Sieds Johannes Rienks (1770-1845), boer en instrumintmakker
• Benne Holwerda (1909-1952), teolooch, dûmny en heechlearaar
• Sjoerd Westra (1940-2012), musikus
• Alie Jager (1949), keunstner
• Bearn Bilker (1952), wethâlder, boargemaster

Watze Cuperus

Marrum wie it wenplak fan de yn Blije berne kristlike folksskriuwer Watze Cuperus (1891-1966). Cuperus wie meteropnimmer fan syn fak. Sa koe hy de minsken yn 't gea. Syn boeken spylje dan ek yn Marrum en omkriten. Cuperus hat ek in wichtich plak yn it doarpslibben ynnommen.

Strjitten

Alle strjitten yn Marrum.

Sjoch ek

• Westernijtsjerk
• Fryske doarpen

Keppeling om utens

• Marrum yn âlde printbrievekaarten

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Commons  Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Marrum fan Wikimedia Commons.