Ealsum

Ealsum


Flagge	Wapen

Gemeente

Noardeast-Fryslân

Ynwennertal (2021)

130 ↓

Webstee

Oer Ealsum

Ealsum (Nederlânsk en offisjeel: Aalsum) is in doarp dat yn de gemeente Noardeast-Fryslân leit. Ealsum leit noardlik fan Dokkum, westlik fan Wetsens en besuden Hantumerútbuorren. Yn 2021 telde Ealsum sa’n 130 ynwenners. De doarpskearn fan it doarp leit oan de Mockamawei, dat is de âlde ringwei fan de terp fan Ealsum.

Ealsum fan de Dokkumer kant

Tsjerke fan Ealsum

Kop-hals-romppleats yn Ealsum

De buorskippen Tiltsjebuorren, Swarte Mosk en Sibrandahûs (gruttendiels) hearre ek by Ealsum.

Sûnt 2019 leit Ealsum yn de gemeente Noardeast-Fryslân, dêrfoar lei it yn de gemeente Dongeradiel en foar 1984 lei it doarp yn sawol de gritenij as de gemeente East-Dongeradiel.

SkiednisBewurkje

Ealsum komt as Atlesheim foar yn de Fuldalist fan 945.

Dokkum en EalsumBewurkje

Ealsum hat noch wol in aardich grutte himrik, mar dy hat yn it ferline noch grutter west. Dokkum hie gjin klokslach en de stedsgrêft wie ek de grins mei Ealsum. Tsjerklik is dat sa bleaun. In tal Dokkumers hearde tsjerklik by Ealsum en oare doarpen. Yn 2005 binne de herfoarme gemeenten fan Dokkum en Ealsum/Wetsens ien wurden. Dêr is it nedige oer praten. De Ealsumers hienen gjin nocht om troch in efterdoar Dokkumers te wurden.

Dokkum hie net sels in stasjon fan de Noord Friesche Lokale Spoorweg; om't it stasjon bûten de stêd lei wie it Ealsum dat in stasjon oan it Spoar fan Ljouwert nei Eanjum hie, oan it Dokkumer Lokaaltsje. Ek de doetiidske kristlike kweekskoalle stie op Ealsumer grûn. Troch de útwreiding fan Dokkum moasten der om de safolle tiid wer grinskorreksjes komme. In grinskorreksje joech faak spul tusken Dokkum en East-Dongeradiel. Der is sels in grinskorreksje net hielendal trochgien, om't de boargemaster fan East-Dongeradiel dan yn Dokkum te wenjen komme soe.

Twadde WrâldoarlochBewurkje

Yn de Twadde Wrâldoarloch, fan neijier 1944 ôf, wiene der wapendroppings yn it fjild benoarden Ealsum by Tiltsjebuorren. Op 5 maaie 1965 is der in tichtby lizzende pleats nei ferneamd, 'Droppinghiem'.^[1] Net fier fan it âlde droppingsplak stiet it oarlochsmonumint 'Droppinghiem'.

De terpBewurkje

Ofgraving terp Ealsum om 1884

De terp is foar it grutste part ôfgroeven om 1880 hinne. Der binne doe wichtige archeologyske fynsten dien. Dy kamen út de 7e iuw krigen ek yn it bûtenlân omtinken.^[2] Wat fan de terp oerbleaun is, lit sjen dat it in hege terp west hat. De tsjerke stiet op in hichte fan 5,3 meter.

GebouwenBewurkje

Houtseachmole 'Eben Haëzer'

De mûneBewurkje

Oan de Ealsumer Feart stie sûnt sawat 1750 de houtseachmûne 'Eben Haëzer'. Yn de Earste Wrâldoarloch hat der ek noch in mokselpelderij yn sitten. Yn 1927 is de mûne sloopt.^[3]

De StatesBewurkje

Ealsum hie twa wichtige states. De Stinstrastate lei yn de buorskip Sibrandabuorren. It wie al yn 1583 in pleats.

Oan de súdkant fan de tsjerke stie Mokkemastate. Dy state is yn 1492 ferwoaste. De bewenner, Tsjaard Mockema, hearde by de Fetkeapers.

De namme wurdt noch yn omtinken holden troch de Dokkumer strjitnamme de Mockamastrjitte en de Mockemawei yn Ealsum sels.

De TsjerkeBewurkje

De Wikipedy hat ek in side Tsjerke fan Ealsum.

Ealsum hat in romaanske tsjerke út omtrint 1200. Yn 1843 is de toer ôfbrutsen en it klokhûs op de nije westgevel set. Sa as it der no stiet, is it nei de feroaring fan om 1960 hinne.

Yn it houten tuorke hinget in klok út 1440. Dy is getten troch Jan Butendiic (sjoch Steven Butendiic). Op de klok steane reliëfs mei ôfbyldings fan de Hillige Katarina, dy't meast ôfbyld wurdt mei in rêd (sjoch doarpswapen), en oan wa't de tsjerke wierskynlik ek wijd wie ^[4].

MienskipBewurkje

Yn Ealsum is in Feriening foar Doarpsbelangen.

BefolkingBewurkje

1954 - 415
1959 - 378
1964 - 376
1969 - 178 (nei grinswiziging mei ûnder oaren Dokkum)
1974 - 152
2004 - 162
2013 - 127
2014 - 132
2015 - 130
2016 - 125
2017 - 125
2018 - 125
2019 - 125
2020 - 120
2021 - 130

Bekende EalsumersBewurkje

Durk van der Ploeg - Frysk skriuwer
Rink van der Velde - Frysk skriuwer

StrjittenBewurkje

Dokkumerwei - wei nei Dokkum
Droppingwei - Dropping fan wapens yn de Twadde Wrâldoarloch
Hantumerwei - wei nei it doarp Hantum
Tsjaerd Mockemawei - Tsjaard Mockema
Stinstrawei - Stinstrastate
Sybrandawei - rjochting Sibrandahûs (Dongeradiel). Waard eartiids Aldewei neamd as ûnderskied mei de Dokkumerwei. Ek de namme Sandwech waard oantsjutten op âlde kaarten. Neffens in beskriuwing fan S.E. Wendelaar Bonga yn de útjefte fan 1942 oer Ealsum âld en nij, soe dy ek jilde moatte foar de hjoeddeiske Sybrandawei.

Sjoch ekBewurkje

Fryske doarpen

Boarnen, noaten en referinsjesBewurkje

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

De tsjerke
Herma M. van den Berg, Noordelijk Oostergo/De Dongeradelen. De Monumenten van Geschiedenis en Kunst, 1983. Aalzum

↑ Monumint Droppinghiem, Traces of war
↑ De Vrije Fries, 1886, siden 26-38
↑ Eben Haëzer, Dokkum
↑ Herma M. van den Berg, Noordelijk Oostergo, De Dongeradelen, Aalzum

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Aalsum (Friesland) fan Wikimedia Commons.

53° 20' NB, 6° 0' EL

Plakken yn de gemeente Noardeast-Fryslân
Stêd: Dokkum
Doarpen en útbuorrens: Aldwâld • Burdaard • Blije • Boarnwert • Boerum • Brantgum • Ealsum • Eanjum • Easternijtsjerk • Eastrum • Feankleaster • Ferwert • Foudgum • Ginnum • Hallum • Hantum • Hantumerútbuorren • Hantumhuzen • Hegebeintum • Holwert • Ie • Ingwierrum • Jannum • Jislum • Jouswier • Kollum • Kollumersweach • Lichtaard • Lytsewâld • De Lytse Jouwer • Ljussens • Marrum • Mitselwier • Moarre • Moddergat • Muntsjesyl • Nes • Nijewier • Peazens • De Pomp • Raard • Reitsum • De Skâns • Sweagerbosk • Ternaard • De Trieme • Waaksens • Wânswert • Warfstermûne • Westergeast • Wetsens • Wierum
Buorskippen: Ald Terp • Aldwâldmersyl • Bartlehiem (foar in part) • Beintemahûs • Betterwurd • Boarnwerterhoeke • Boarnwerthuzen • Boatebuorren • Bollingwier • Brânbuorren • Bûnte Hûn • De Dellen • Dykshoarne • Dokkumer Nije Silen • Easterbeintum • Farebuorren • Fiifhuzen (Hallum) • Fiifhuzen (Ternaard) • Fiskbuorren • Fjildbuorren • Grut Midhuzen • Hallumerhoeke • Hanenburch • Hantumerhoeke • Healwei • Hústernoard • Iesumasyl • Jewier • Keatlingwier • De Kegen • Kletterbuorren • Kollumer Aldsyl • De Kolk • Krabbuorren • Leechlân • De Leechte • Lyts Midhuzen • Lytse Leard • Lytse Wier • Meddert • Mûnebuorren • Nijlân • It Paradyske • De Reidswâl • De Ryp • Sânbulten • Sânhuzen • Sibrandahûs • De Skâns • Skernehuzen • 't Skoar • Stienharst • It Stienfek • Stiem • Teard • Teyebuorren • Tergrêft (foar in part) • Ter Lune • De Tibben • Tilbuorren • Tiltsjebuorren • Trijeboerehuzen • Weardebuorren • Westerbuorren • Westernijtsjerk • Wie • De Wygeast • De Wurden

[1] Monumint Droppinghiem, Traces of war

[2] De Vrije Fries, 1886, siden 26-38

[3] Eben Haëzer, Dokkum

[4] Herma M. van den Berg, Noordelijk Oostergo, De Dongeradelen, Aalzum

[1]

[2]

[3]

[4]