Noardeast-Fryslân

Lân	Nederlân
Provinsje	Fryslân
Haadplak	Dokkum
Oerflak	516,45 km²
• dêrfan lân	374,67 km²
• dêrfan wetter	140,78 km²
Ynwennertal	45.884 (1 jannewaris 2024)
Befolkingstichtens	121,8 / km²
	Sitferdieling gemeenteried
Kolleezje fan B&W	FNP, GbNF, CU, CDA
Boargemaster	Johannes Kramer (FNP)
Oprjochte	2019
oant 1851	Gemeente Dokkum ; Gritenij East-Dongeradiel; Gritenij Ferwerderadiel ; Gritenij Kollumerlân; Gritenij West-Dongeradiel ; Gritenij Dantumadiel (diel)
1851-1984	Gemeente Dokkum ; Gem. East-Dongeradiel ; Gem. Ferwerderadiel ; Gem. Kollumerlân ; Gem. West-Dongeradiel; Gem. Dantumadiel (diel)
1984-2019	Gem. Dongeradiel ; Gem. Ferwerderadiel ; Gem. Kollumerlân en Nijkrúslân
Ferkearsier(en)	N355, N356, N357, N358, N361
Netnûmer(s)	0511, 0518, 0519, 0594, 058
Postkoade(s)	9170–9199, 9291–9299, 9851–9853
	www.noardeast-fryslan.nl

Noardeast-Fryslân

De R.J. Cleveringslûzen, tusken de Waadsee en de Lauwersmar (2007).

Wapen fan Noardeast-Fryslân

Noardeast-Fryslân (Kollumerlânsk, Pompstersk en Nederlânsk: Noordoost-Friesland; Dokkumersk en Kollumersk: Noardoast-Frysland^[1]) is in gemeente yn it noardeasten fan Fryslân. Dizze gemeente ûntstie by in gemeentlike weryndieling op 1 jannewaris 2019 út 'e eardere gemeenten Dongeradiel, Ferwerderadiel en Kollumerlân en Nijkrúslân.^[2] Op 1 jannewaris 2024 hie Noardeast-Fryslân 45.884 ynwenners (boarne: CBS).

Namme

De namme 'Noardeast-Fryslân' waard op 30 maart 2017 fêststeld troch de gemeenterieden fan Dongeradiel, Ferwerderadiel en Kollumerlân en Nijkrúslân, nei't dêroer in referindum holden wie ûnder de ynwenners fan 'e trije gemeenten. By dy folksriedplachting waarden trije nammen oan it elektoraat foarlein; de oare beiden, dy't it ôfleine tsjin 'Noardeast-Fryslân', wiene 'Dokkumerlân' en 'Ie- en Lauwerslân'. De gemeente hat offisjeel gjin Nederlânske namme.

Skiednis

Oarspronklik wie it de bedoeling dat behalven Dongeradiel, Ferwerderadiel en Kollumerlân en Nijkrúslân ek de gemeente Dantumadiel opgean soe yn Noardeast-Fryslân. De neamde fjouwer gemeenten fúzjearren dêrta op amtlik nivo op 1 jannewaris 2017. Dantumadiel loek him lykwols letter werom út 'e plande bestjoerlike fúzje.^[3]

Sadwaande bleau Dantumadiel ek nei 1 jannewaris 2019, doe't Noardeast-Fryslân ûntstie, selsstannich, mar sûnder eigen amtlike organisaasje. De gemeente behold in gemeenteried, in eigen kolleezje fan boargemaster en wethâlders en in eigen gemeentesekretaris, mar makke fierders gebrûk fan 'e amtners fan Noardeast-Fryslân.^[4] Dat wie foar net ien fan beide gemeenten in befredigjende sitewaasje. Dantumadiel woe mear sels beslisse en Noardeast-Fryslân ûnderfûn de soarch foar Dantumadiel as in bongel oan 'e foet.^[4] Yn 2020 rûn de gearwurking troch argewaasje yn Dantumadiel hast op 'e non, mar it spul waard delbêde troch foar dy gemeente binnen it amtlik apparaat fan Noardeast-Fryslân in fêst team amtners gear te stallen.^[4]

Ynstee dat soks de gearwurking flot loek, smiet it nije swierrichheden op. Yn Dantumadiel befoel it dusdanich goed, dat men útwreiding fan it team hawwe woe. Yn Noardeast-Fryslân soarge it foar in wy-sy-tsjinstelling binnen de eigen amtnerij dêr't men net bliid mei wie.^[4] Der waard in ûnôfhinklik ûndersyk útfierd troch Advysburo Van de Laar út Eindhoven, dat konkludearre dat Dantumadiel de eigen groeiende ambysjes nei ûnderen bystelle moat en dat Noardeast-Fryslân fleksibeler omgean moat mei de gearwurking.^[4] Foar beide gemeenten wie dat in brêge te fier. Ynstee waard besletten in punt te setten efter de gearwurking: nei in twajierrige oergongsperioade hat Dantumadiel fan 1 jannewaris 2024 ôf wer in eigen amtnerij.^[4]

Plakken

De gemeente Noardeast-Fryslân bestiet út ien stêd (Dokkum) en 52 doarpen (offisjele wenkearnen). Dokkum is fierwei it grutste plak en fanwegen syn min ofte mear sintrale lizzing waard it ek it haadplak en bestjoerssintrum fan Noardeast-Fryslân.

Doarpen en stêd


Plaknamme	Oantal ywenners
Aldwâld	820
Augsbuert-Lytsewâld	80
Blije	840
Boarnwert	110
Boerum (Frysk en Kollumerlânsk; Nederlânsk en offisjeel: Burum)	615
Brantgum	240
Burdaard	1.175
Dokkum	13.040
Ealsum (Nederlânsk en offisjeel: Aalsum)	115
Eanjum	1.160
Eastrum	180
Easternijtsjerk	930
Feankleaster	110
Ferwert	1.830
Foudgum	70
Ginnum	90
Hallum	2.670
Hantum	390
Hantumerútbuorren	70
Hantumhuzen	220
Hegebeintum	85
Holwert	1.590
Ie	835
Ingwierrum	570
Jannum	53
Jislum	65
Jouswier	40
Kollum	5.790
Kollumersweach	2.987
Lichtaard	59
Ljussens	390
De Lytse Jouwer	60
Marrum	1.385
Mitselwier	860
Moddergat	220
Moarre	235
Muntsjesyl (Kollumerlânsk: Muntjeziel; Nederlânsk en offisjeel: Munnekezijl)	476
Nes	365
Nijewier	370
Peazens	210
De Pomp (Frysk en Pompstersk; Nederlânsk, Frysk en offisjeel: Kollumerpomp)	470
Raard	215
Reitsum	135
Sweagerbosk	535
Ternaard	1.325
De Trieme	325
Waaksens (Nederlânsk en offisjeel: Waaxens)	40
Wânswert	219
Warfstermûne (Kollumerlânsk: Warfstermeul; Nederlânsk: Warfstermolen)	200
Westergeast	625
Wetsens	55

De ywenners komme út 2024, boarne: https://allecijfers.nl/

Buorskippen

De folgjende buorskippen lizze yn de gemeente Noardeast-Fryslân: Ald Terp, Aldwâldmersyl, Bartlehiem (diels), Barwegen, Beintemahûs, Berchhuzen, Betterwurd, Bierum, Boarnemear, Boarnwerterhoeke, Boarnwerthuzen, Boatebuorren, Bollingwier, Brânbuorren, Bûnte Hûn, Bûterherne, De Dellen, Dykshoarne, Elba, Farebuorren, Fetse, Fiifhuzen, Fiifhuzen, Fiskbuorren, De Fjellingen, Fjildbuorren, Grut Midhuzen, Hallumerhoeke, Hanenburch, Hantumerhoeke, Healwei, Hoarnwier, Hústernoard, Iesumasyl, Jewier, Kahoal, Keallesturt, Keatlingwier, De Kegen, Keimpewier, Kletterbuorren, Koaterhuzen, De Kolk, Kollumer Aldsyl, Kopkewier, Krabbuorren, Langgrou, Leechlân, De Leechte, Lyts Midhuzen, Lytse Leard, Lytse Wier, Medwert, Memert, Mûnebuorren, Nesser Grou, Nijhûs, Nijlân, De Oere, Pantsjewier, Raarderterp, De Reidswâl, De Ryp, Ropta, Sânbulten, Sânhuzen, Sibrandahûs, De Skâns, Skernehuzen, It Skoar, Spriens, Stiem, It Stienfek, Stienharst, Sudermieden, Swarte Mosk, Teard, Ter Lune, Tergrêft, Terstêd, Teyebuorren, De Tibben, Tilbuorren, Tiltsjebuorren, Trijeboerehuzen, Tsjessens, Tsjissebuorren, Utlân, Weard, Weardebuorren, De Weide, Westerbuorren, Westernijtsjerk, Wie, De Wygeast, De Wym, De Wurden en Wurdsterterp.

Taal

Yn Noardeast-Fryslân wurde behalven Frysk en Nederlânsk ek twa Stedske dialekten (Dokkumersk en Kollumersk) sprutsen, mei dêropta twa Nedersaksyske dialekten, te witten: Kollumerlânsk en Pompstersk.

Op 10 septimber 2020 besleat de gemeenteried fan Noardeast-Fryslân op foarstel fan 'e FNP-fraksje unanym ta de ynfiering fan Frysktalige plaknammen yn 'e hiele gemeente. Foartiid wiene inkeld de offisjele plaknammen yn it âlde Ferwerderadiel Frysktalich, wylst yn it eardere Dongeradiel en Kollumerlân Nederlânsktalige plaknammen offisjeel wiene.^[5]

Flaggen en wapens

Wapens

Flaggen

Oare wapens en flaggen

De plakken Blije, Burdaard, Ginnum, Hantumerútbuorren, Jannum, Jislum, Lichtaard, Reitsum en Wânswert ha gjin wapen of flagge.

Ferkear en Ferfier

Wegen

Noardeast-Fryslân hat in oantal N-wegen binnen de gemeente dy’t funksjonearje as wichtige ferkearsaders troch de regio hinne. Dizze N-wegen binne:

N356: Nyegea - Dokkum (wurdt koart ûnderbrutsen troch N361 by Dokkum) - Holwert
N357: Ljouwert - Holwert
N358: Fryske Peallen - Bûtenpost - Holwert
N361: Tytsjerk - Dokkum - Lauwerseach - Winsum Gr. - Grins
N910 (Trekwei): Gerkeskleaster - Dokkum

De boppesteande N-wegen slute op harren beurt oan op de gruttere ferkearsaders: A7 / A31 / A32

Iepenbaar Ferfier

De gemeente hat fansels in grut tal ferskillende iepenbierferfierslinen – tefolle om allegear op te neamen. Dêrom hjir in seleksje fan in pear wichtige ferbiningen binnen de gemeente:

Bus

Line 51: Ljouwert – Readtsjerk – Dokkum – Eanjum – Lauwerseach (foar de fear nei it eilân Skiermûntseach)
Line 66: Ljouwert – Holwert Feardam (foar de fear nei it eilân It Amelân)
Line 355 (HOV): Boalsert – Wommels – Dokkum – Ljouwert
Line 356 (HOV): Dokkum – Feanwâlden – Drachten

Boat

Holwert Feardam – It Amelân
De Skâns-Oostmahorn – Skiermûntseach

Spoar

Line RE1 (Sneltrein): Ljouwert – Feanwâlden – Bûtenpost – Grins
Line RS1 (Stoptrein): Ljouwert – Ljouwert Camminghabuorren – Hurdegaryp – Feanwâlden – De Westereen – Bûtenpost – Grypstsjerk – Súdhorn – Grins

Polityk

Waarnimmend boargemaster fan Noardeast-Fryslân wie it earste jier Haijo Apotheker fan D66. Begjin jannewaris 2020 is er opfolge wurden troch de eardere FNP-deputearre Johannes Kramer.

De gemeenteried fan Noardeast-Fryslân bestiet út 29 sitten. Op 21 novimber 2018 fûnen der fanwegen it oprjochtsjen fan 'e nije gemeente (tuskentiidske) weryndielingsferkiezings plak foar de gemeenterie fan Noardeast-Fryslân. De útslach fan dy en lettere ferkiezings wie sa:

partij	ferkiezings 2018 ^[6]			ferkiezings 2022 ^[7]
partij	stimmen	%	sitten	stimmen	%	sitten
FNP	2.633	16,0%	5	4.643	23,5%	8
S!N ^[8]	2.188	13,3%	4	4.299	21,8%	7
CDA	3.763	22,9%	7	2.769	14,0%	4
KristenUny	2.062	12,6%	4	2.286	11,6%	4
BVNL ^[9]				1.660	8,4%	2
PvdA	1.570	9,6%	3	1.436	7,3%	2
GBNF ^[10]	1.068	6,5%	2	1.121	5,7%	1
VVD	1.931	11,8%	3	909	4,6%	1
Actief Lokaal				321	1,6%	0
Waddenpartij	257	1,6%	0	296	1,5%	0
ELP-NEF ^[11]	947	5,8%	1
ûnjildich & blanko	46	0,3%		57	0,3%
totaal	16.465		29	19.797		29
opkomstpersintaazje		46,4%			54,5%

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

↑ Duijff, Pieter, Wurdlisten fan 'e Fryske Stedsdialekten, Ljouwert, 1998 (Fryske Akademy), ISBN 9 06 17 18 600, s. 66, 114, 116.
↑ Noardeast-Fryslân nieuwe gemeentenaam, op de gemeentlike webside fan Kollumerlân.
↑ Kommerie, J., Inwoners Dantumadiel denken mee over nieuwe burgemeester, yn: de Dokkumer Krante, 19 april 2017.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Fierant, Tim, Dokkum wijst Damwâld de deur, yn: de Ljouwerter Krante, 18 novimber 2021, s. 23.
↑ Fierant, Tim, Noardeast krijgt Friese plaatsnamen, yn: de Ljouwerter Krante, 11 septimber 2020, s. 24.
↑ Gemeenteraad 21 november 2018, Kiesraad
↑ Gemeenteraad 16 maart 2022, Kiesraad
↑ S!N = Sosjaal yn Noardeast-Fryslân
↑ BVNL = Belang van Nederland
↑ GBNF = Gemeentebelangen Noardeast-Fryslân
↑ ELP-NEF = Earste Lokale Partij Noardeast-Fryslân

Wikimedia Commons

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Noardeast-Fryslân fan Wikimedia Commons.

Provinsje Fryslân
hjoeddeistige gemeenten
Achtkarspelen • It Amelân • Dantumadiel • Eaststellingwerf • Flylân • De Fryske Marren • Harns • It Hearrenfean • Ljouwert • Noardeast-Fryslân • Opsterlân • Skiermûntseach • Skylge • Smellingerlân • Súdwest-Fryslân • Tytsjerksteradiel • De Waadhoeke • Weststellingwerf
eardere gemeenten
Aenjewier (1851–1934) • Baarderadiel (1851–1984) • Barradiel (1851–1984) • It Bilt (1851–2018) • Boalsert (1455–2011) • Boarnsterhim (1984–2014) • Doanjewerstâl (1851–1984) • Dokkum (1298–1984) • Dongeradiel (1984–2019) • Drylts (1268–1984) • East-Dongeradiel (1851–1984) • Ferwerderadiel (1851–2019) • Frjentsjer (1374–1984) • (âld) Frjentsjerteradiel (1851–1984) • (nij) Frjentsjerteradiel (1984–2018) • Gaasterlân (1851–1984) • Gaasterlân-Sleat (1984–2014) • Haskerlân (1851–1984) • Hylpen (1372–1984) • Himmelumer Aldefurd (1851–1984) • Hinnaarderadiel (1851–1984) • Idaerderadiel (1851–1984) • Kollumerlân (1851–2019) • Lemsterlân (1851–2014) • Littenseradiel (1984–2018) • Ljouwerteradiel (1851–2018) • Menameradiel (1851–2018) • Nijefurd (1984–2011) • Raerderhim (1851–1984) • Skarsterlân (1984–2014) • Skoatterlân (1851–1934) • Sleat (1426–1984) • Snits (1292–2011) • Starum (1061–1984) • Utingeradiel (1851–1984) • Warkum (1399–1984) • West-Dongeradiel (1851–1984) • (âld) Wymbritseradiel (1851–1984) • (nij) Wymbritseradiel (1984–2011) • Wûnseradiel (1851–1984)
· ·

	Noardeast-Fryslân
Stêd: Dokkum
Doarpen en útbuorrens: Aldwâld • Burdaard • Blije • Boarnwert • Boerum • Brantgum • Ealsum • Eanjum • Easternijtsjerk • Eastrum • Feankleaster • Ferwert • Foudgum • Ginnum • Hallum • Hantum • Hantumerútbuorren • Hantumhuzen • Hegebeintum • Holwert • Ie • Ingwierrum • Jannum • Jislum • Jouswier • Kollum • Kollumersweach • Lichtaard • Lytsewâld • De Lytse Jouwer • Ljussens • Marrum • Mitselwier • Moarre • Moddergat • Muntsjesyl • Nes • Nijewier • Peazens • De Pomp • Raard • Reitsum • De Skâns • Sweagerbosk • Ternaard • De Trieme • Waaksens • Wânswert • Warfstermûne • Westergeast • Wetsens • Wierum
Buorskippen: Ald Terp • Aldwâldmersyl • Bartlehiem (foar in part) • Beintemahûs • Betterwurd • Boarnwerterhoeke • Boarnwerthuzen • Boatebuorren • Bollingwier • Brânbuorren • Bûnte Hûn • De Dellen • Dykshoarne • Dokkumer Nije Silen • Easterbeintum • Farebuorren • Fiifhuzen (Hallum) • Fiifhuzen (Ternaard) • Fiskbuorren • Fjildbuorren • Grut Midhuzen • Hallumerhoeke • Hanenburch • Hantumerhoeke • Healwei • Hústernoard • Iesumasyl • Jewier • Keatlingwier • De Kegen • Kletterbuorren • Kollumer Aldsyl • De Kolk • Krabbuorren • Leechlân • De Leechte • Lyts Midhuzen • Lytse Leard • Lytse Wier • Meddert • Mûnebuorren • Nijlân • It Paradyske • De Reidswâl • De Ryp • Sânbulten • Sânhuzen • Sibrandahûs • De Skâns • Skernehuzen • 't Skoar • Stienharst • It Stienfek • Stiem • Teard • Teyebuorren • Tergrêft (foar in part) • Ter Lune • De Tibben • Tilbuorren • Tiltsjebuorren • Trijeboerehuzen • Weardebuorren • Westerbuorren • Westernijtsjerk • Wie • De Wygeast • De Wurden
· ·

[1] Duijff, Pieter, Wurdlisten fan 'e Fryske Stedsdialekten, Ljouwert, 1998 (Fryske Akademy), ISBN 9 06 17 18 600, s. 66, 114, 116.

[2] Noardeast-Fryslân nieuwe gemeentenaam, op de gemeentlike webside fan Kollumerlân.

[3] Kommerie, J., Inwoners Dantumadiel denken mee over nieuwe burgemeester, yn: de Dokkumer Krante, 19 april 2017.

[wijstdedeur-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Fierant, Tim, Dokkum wijst Damwâld de deur, yn: de Ljouwerter Krante, 18 novimber 2021, s. 23.

[5] Fierant, Tim, Noardeast krijgt Friese plaatsnamen, yn: de Ljouwerter Krante, 11 septimber 2020, s. 24.

[6] Gemeenteraad 21 november 2018, Kiesraad

[7] Gemeenteraad 16 maart 2022, Kiesraad

[8] S!N = Sosjaal yn Noardeast-Fryslân

[9] BVNL = Belang van Nederland

[10] GBNF = Gemeentebelangen Noardeast-Fryslân

[11] ELP-NEF = Earste Lokale Partij Noardeast-Fryslân

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]